G.O.R.A., her yerden fışkıran bir reklam kampanyası eşliğinde gösterime girdi. Felluce’yi de, AB’yi de, her şeyi de örten bir tanıtım bombardımanı... Herkes bunu konuşuyor; herkese bunu konuşturuluyor. Öyle ki, bazı arkadaşlarıma elektronik mesaj yazarken ‘Tanıl B.O.R.A.’ diye imzalamışım - gayrıihtiyarî etkilenme midir, dikkat çekmek için midir, bilemem...
Şurası açık: Halkımız/milletimiz gülmek, eğlenmek istiyor ve bunu ‘kopma’, ‘yarılma’ derecesinde yapmak istiyor. Cem Yılmaz zaten bunun işareti: Hudutsuz gülme vaadi.
G.O.R.A., bir sinema filmi olmaktan çok, bol parodili uzuun bir stand-up. Elbette gülünecek anlar var. "G.O.R.A.’ya kalırsa komiğin en güçlü anları, ‘Türk insanı’nın uzayı da aşağı yukarı bir Almanya gurbeti formatında tecrübe etmesini sağlayan temel ‘güdülerinin’ işlendiği sahneler; sahnelerden öte, bu fikir.
Fakat G.O.R.A.’da komikliği taşıyanın bu motif olduğunu söyleyemeyiz. Film bu tatlı paradoksu ‘durum komedisi’ pozisyonlarına vesile etmenin ötesinde geliştirmemiş. Seyircilerin en çok güldüğü, ‘yarıldığı’ anlar, cinsellikle ilgili argo ifadelerin kullanıldığı anlar. Salı günkü Radikal’de bir izleyici şöyle diyordu: ‘Bolca küfür var filmde ama zaten biz de küfürlere güldük’. Aslında genellemeye hâcet yok, işin sırrı iki anahtar sözde: ‘İbne’ ve ‘a.ına koyayım’. Bu sözlerin dolby-stereo olarak bangır bangır neşredilmesi, inanılmaz bir keyif veriyor, ‘yarılıyor’ millet!
Oysa, Ferhan Şensoy’un Kalemimin Sapını Gülle Donattım adlı özyaşamöyküsel kitabında isabetle belirtmiş olduğu gibi, halkımız (erkek-halkımız) arasında ‘a.ına koyayım’ı noktalı virgül yerine kullanma alışkanlığı yaygındır. Lâftan lâfa geçerken, bir sözü bağlamak için... Sokakta yürürken kulağınızı atın ortaya, cep telefonlarına ve birbirlerine hitap eden erkek sesleri arasından bir nakarat gibi süzülür o noktalı virgüller. Yine de, noktalı virgülün kamusal ortamda telâffuzu, tarifsiz neşelere boğuyor erkek nüfusumuzu.
Tamam, kibarlık budalası olmayalım, ayrıca elbette, argonun ‘muhalif’ potansiyelini gözardı etmeyelim. Resmî bir ortamda, riyâyı, baskıyı, zulmü saklayan bir ciddiyet ve biçimsel nezaket perdesini indiriveren bir küfür, bir argo söz, bir grotesk tavır, sahiden de bir yabancılaştırma etkisi yaratır, uyandırır, silkeler. ‘S.ktir çekmek’, yerine göre, -belki kendi cinsiyetçi yükünü bile paranteze alan- bir itiraz olabilir. Ama kime, neye söylendiğine; hangi itirazı, hangi ‘gıcıklaşmayı’ temsil ettiğine bağlı olarak. Lâkin Türkiye’de carî mizah söylemi içindeki ‘a.ına koyayım’ kullanımının (vs. argonun) ne kadarı böyle bir yerleşik olanı sarsalama etkisi taşıyor? Var mı noktalı virgülün önü arkası? Bence, popüler haftalık mizah dergileri zemininde de tartışılması gereken bir soru.
Bir de şu ibnelik konusu. G.O.R.A.’da ibne sözü görece az geçiyor ama filmde eşcinsellik bir komiklik unsuru olarak kol gezmekte. Komutan Logar’ın babasının robotu fiil-i livataya uğramış, Logar’ın yâveri eşcinsel, -kendisinin de eşcinselliği ‘çıkıyor’-, robotumuz eşcinsel, habire beliren haberci cüce eşcinsel, kahramanları kesin olarak itibardan düşüren skandallar, eşcinselliklerinin (veya başka ‘sapıklıklarının’) fâş olması üzerine... Bu da garantili bir iş; her işarette kahkahalarla gülüyor salon. Size ‘normal’ geliyor mu? Esas ‘komik’ olan, bunca homofobi belki de...
Birgün, 19.11.2004
