İnsanın davranış ve güdülenmeleri hakkında bilmek istediğimiz her şeyi anketlerle, soru-cevaplarla, istatistik hesaplarla, farklı alanlarda yaptığı seçimlere bakarak elde edebileceğimize dair safça bir inanç taşıyoruz. İnsan güdülenmelerinin bütünüyle saydam ve pürüzsüz olduğunu, herhangi bir gizem, belirsizlik, kapalılık taşımadığını sanıyoruz.  Mantıklı, makul, akılcı olduğunu düşündüğümüz biçimlerde davrandığımıza, ve çatışma ve anlaşmazlıklarımızı rasyonel bir çerçevede çözebileceğimize inanmak istiyoruz.

Son dönemin asıl dijital vigilantizmini Lev Protiv (“Karşı Aslan”?) gibi gönüllü “müfrezelerinin” yürüttüğü söylenebilir. Kullanım tarihi geçmiş ürün satan dükkânlara, hırsızlığa, fahişeliğe, uyuşturucuya, pedofiliye, “illegal” göçmenlere ve bütün bunlar karşısında aciz kalan kolluk kuvvetlerine karşı YouTube’da teşhirle başlayıp, bazen linçe varan fiziksel şiddetle devam eden bu eylemler, yönetim tarafından seçici bir şekilde ödüllendiriliyor veya cezalandırılıyor.

Siyaset, farklılık üstüne kurulur. Farklılık yoksa siyaseti olmasının bir anlamı olmaz. Ülkeden ülkeye, toplumdan topluma, bu farklılığın derinlik dereceleri değişir, değişebilir. Türkiye’de, “Türk modernleşmesi”nin özellikleri sonucunda “laik/Müslüman" ayrımı alabildiğine politize olmuş ve iki “kutup” arasındaki ilişki alabildiğine düşmanlaşmıştır. Bu durum gün geçtikçe gerginleşerek devam ediyor. Bu da iyi bir şey değildir.

Muhalefetin Kürt meselesine dair bu konforu sürer mi? Halihazırda Kürtler arasında güçlü olan Erdoğan karşıtlığına fazlaca bel bağlamış görünüyor muhalefet bloku. Blokun taşıyıcı aktörü olan ve bugün itibariyle Kürtlerle konuşma zemini olan CHP’nin temsilcileri bile Diyarbakır gezilerinde “tıpış tıpış oy vereceksiniz” havalarındalar. Mesut Hoca’nın yerinde tespitiyle Kürtlerin ve siyasi aktörlerinin politik öznelliğini ve rasyonel aktörler olarak hareket etme kapasitesini göz ardı eden bu yaklaşım sürdürülebilir mi?

De Gaulle'ün Sartre'a atfettiği veya hakkını teslim ettiği otorite türünden bir otorite geliyor aklıma... Dünya çapında sağcılığın ve devlet adamlığının amblemi sayabileceğimiz De Gaulle’ün, dünya çapında aykırılığın-muhalifliğin amblemi sayabileceğimiz Jean-Paul Sartre hakkında sarf ettiği o ünlü sözü kastediyorum. Düşünce özgürlüğünü savunmak için, "teröristlikle" suçlanan bir gazeteyi satmak üzere sokağa çıkmasından ötürü Sartre’ın tutuklanması söz konusu olduğunda, Cumhurbaşkanı De Gaulle böyle bir şeyin tasavvur edilemeyeceğini iki kelimeyle anlatmıştı: “Sartre Fransa’dır.”

Bu hüküm töre cinayetlerinde, faillerin haksız bir şekilde tahrik edildiği gerekçesiyle onlara indirim yapılmasını sağlıyordu. Töre saikiyle işlenen cinayetlerde, törenin hafifletici sebep değil, ağırlaştırıcı sebep olmasını sağlamak için hüküm değiştirildi. Böylece, sadece haksız bir tahrike kapılan değil, haksız bir fiil ile karşılaşan kişinin buhranına indirim yapılmış oldu. Yani artık erkeğin sadece haksız bir tahrikle karşılaşması yetmeyecekti, haksız bir fiillin kendisine karşı işlenmesi gerekecekti.

Toplumları ve halkları “Yok birbirimizden farkımız” mantığı etrafında geçmişe dönük bir dipsiz suçluluk duygusunda ortaklaştırmaya çalışan “Sen Kendine Bak”çılık, bugünün ve geleceğin ufkunu ilke olarak barış, demokrasi, insan hakları, enternasyonal dayanışma temelinde çizmekte kararlı sol düşünceye ciddi bir zarar veriyor. “Sen Kendine Bak”cılığın panzehri hiç kimsenin sadece kendine bakmadığı, birer dünya vatandaşı olarak herkesin birbirinden sorumlu olduğu bir yeni dünyayı bugünden kurmaktır.

İşverenler açısından yapılan işin anlamdan yoksun, tekrara dayalı ve kaba bir iş olduğu konusunda bir anlaşma olsa da, evdeki “kadın”la ilişkilerini düzenlemeleri farklılaşıyordu. Daha eski kuşaktan kadınlar bir tür maternalist strateji izlerken, meslek sahibi ve genç olanlar temassızlığı tercih ediyorlardı. İlkinde çalışma görünmezleşiyor, işçi işveren ilişkisi abla kardeş ilişkisi kisvesine bürünüyordu - ki ev işinin doğası bunu kolaylaştırır zaten.

Katliam öncesinin tüm belirtilerini taşıyan günlerde Ziyar’ın korku dolu sayıklamalarından anlarız ki, romanın güncel zamanı 2000’li yıllar. 25 yıl önce bir katliam yapılmış. 1978 Maraş Katliamı. Romanda doğrudan katliamı anlatan bir bölüm yer alıyor ancak Fırtına Takvimi, okurunu, işkence altında onursuzlaştırılmaya ömür boyu mahkûm bir karakterle karşılaştırması açısından önemli özellikle: Halil, Maraş Katliamı sırasında 16 yaşında.

Rusya da dahil bütün bu ülkelerde-toplumlarda Batı’ya öykünme, “Batılılaşma”, başından beri en hafifinden özenti diye damgalanmasına ve daima güçlü şüpheler içeren bir tutum olarak görülmesine rağmen onun evrensellik iddiasına etkili bir karşı cevap girişiminde bile bulunulamayacağı adeta zımnen kabullenilmiş gibi kendi kültür ve zihniyetlerine parantezler açmakla yetinilmiş; dolayısıyla “Doğululuk” sadece o parantezlerin etiketi olarak bir anlam ve işlevle sınırlı olabilmiştir. O nedenle şimdi Çin-Rusya ekseninde teşekkül etmekte olan kutbun “Doğulu” zihniyet adına söyleyebildiğinin hemen tamamını, Batı emperyalizminin yaptığı kötülüklerin sayıp dökülmesi oluşturuyor.