Saha kavramının sosyal bilimdeki kullanımına değinmiştik, Bourdieu’nün “saha teorisine” bir parantez açalım. Bourdieu, “saha”ları, toplumsal küre içinde kendi özgül iç ilişki dinamiğine sahip görece özerk alanlar, adeta mikrokozmoslar olarak alır. Her sahanın, orasının gerçekten o sahaya mahsus amaçlar, dertler tasalar tarafından yönlendirildiğini kabul eden bir yanılsama da yarattığını ‘öğretir.’ Siyaset de sahalardan bir sahadır, onun teorisinde.

Xaiver Dolan’ın Laurance Anyways filmini bilir misiniz? Filmde Laurence trans olup bunu gizlemek zorunda kalmayı, “30 yıldır suyun altında nefesini tutmaya” benzetiyordu. Yıllarca bir toplumda suyun altında nefesini tutarak yaşayan insanların sadece varoluşlarının sizin için tehdit olduğunu söylediğinizde bu sebeple bu bir nefret söylemidir. Sizinle ilgili olmayan bir hayatın sadece yaşanarak bile size bir dayatma olduğunu söylediğinizde, konuştuğunuz dil bir egemen ve iktidar dili olur.

Yusuf Atılgan’ın Aylak Adamı da bu dertten mustariptir, fakat Çomak’ın öznesinin hareket alanı sınırlıdır, zindan gerçekliği kenti dolaşmasına, kayıplarını bulma ihtimaline müsaade etmez: Çomak’ın öznesi geleceğe temas etmek için geçmişe doğru genişleme ve derinleşme stratejisi izleyecektir, kentler de panoramalar da, yatırımda bulunulmuş arzu imgeleri de ancak bu sayede mümkün olacak, kendilerini yenileyeceklerdir: “Sadece aşk değil, anılar da bakım istiyor / Hatırlamam gerekiyor, hatırlayıp anlatmam...”

Türkiye’de bu hikâyeyi doğru okuyacak, hem Türk sokağı hem de Kürt sokağı için daha iyi ortak bir gelecek sunacak rasyonel bir siyasi liderlik hâlâ ortaya çıkabilmiş değil. İYİ Parti’nin çizdiği sınırların esnememesi ve Millet İttifakına hâkim olması durumunda muhtemelen Mansur Yavaş ya da benzer profilde biri aday olacak. Bu durumda muhtemelen her iki Kürtlük de “incitilmeden” merkezin dışında tutulacak. HDP’li bakan tartışmaları ve alınan ve alınmayan pozisyonlar, İYİ Parti liderliğinde devletin seküler-milliyetçi restorasyonu senaryosunu güçlendiriyor.

Solun krizi ya da beceriksizliği ve başarısızlığı. Sağın hakimiyeti ya da. Sadece burada da değil, dünyanın her köşesinde en rezil, en sefil sağ iktidarların alternatifinin yine sağ olması. Biraz uzaktan bakıp topluca bir akıl tutulmasına kapıldığımızı, ama bunun gelip geçici bir durum olduğunu söyleyerek kendimizi yine de rahatlatmayı, çaresizlik içinde “belki de sadece beklememiz gerekiyor, ne yapabiliriz ki zaten” tesellisine sığınmayı düşündürtecek denli vahim bir manzara bu. Bunu, bu üzücü ve kahredici durumu anlamaya çalışıyoruz, kıyısından köşesinden.

Burada belki bilmediğimiz bir şeyler sözkonusu. Benim İletişim’i kurmaya çalıştığım yıllarda bir (asker kökenli) emekli müze müdürü bir “belge” satmaya çalışıyordu.  Benimle de görüşmek istemişti ama böyle bir buluşma olmamıştı. “Belge”, 6 Ekim sonrasından; Refet Paşa’nın Vahdeddin’i muhtemelen zehirleyerek ortadan kaldırması isteniyor. Dediğim gibi ben bundan haberdar oldum ama kendi gözümle görmedim; böyle bir talep olduysa da Refet Paşa’nın olumlu tepki göstermediği belli. “Talep” olabilir mi? Yukarıda anlattığım “meşruiyet” çerçevesi içinde olabilir.

Ret kampanyası yürüten sağ ve muhafazakâr güçler bile kendilerini Pinochet anayasasını değiştirme sözü vermeye devam etmek zorunda hissediyorlar. Ama bundan sonra anayasa yapımı sürecinde onların ağırlığı baskın olacak, iki yıl önce sokağa dökülenlerin şiddetle protesto ettikleri “elitlerin” tercihleri ön plana çıkacak. Diğer taraftan biraz yorulmuş ve daha bir yılını doldurmamış olan Boric yönetiminden, belki biraz da aceleyle hayal kırıklığına uğramış olmakla birlikte, iki yıldır Şili’de büyük bir değişim dalgasını beslemiş olan yığınlar da ortalıkta duruyor.

Ece Ayhan, 80’li, 90’lı yılların genç şairleri tarafından sevildi, “müritleri” oldu, bunları kendinden uzaklaştırmaya da çalışmadı. Ama ilk izleyicileri sayabileceğimiz Mustafa Irgat ve İzzet Yasar’dan çok farklı olarak bu gençler onu asıl Devlet ve Tabiat’taki şiirleriyle benimsediler. Bunlar da, sonrakiler de (Zambaklı Padişah, Çok Eski Adıyladır) muhteşemdi tabii. Ama gençler daha öncesine pek ilgi duymamış gibiydi. Kınar Hanımın Denizleri ve Bakışsız Bir Kedi Kara’da yumuşak bir lirizmle, Ortodoksluklar’daysa pırlanta sertliği ve keskinliğiyle gelen o dekadan estetik, gençlere fazla yabancı, fazla nadide, fazla lüks gelmişti galiba.