Rus muhalif İlya Yaşin, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını kınadığı için 2022 yılında sekiz buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. 29-30 Eylül 2023’te Paris’te Russie-Libertés (Rusya-Özgürlük) derneğinin düzenlediği toplantıda okunmak üzere cezaevinden yolladığı metnin büyük bir bölümü Le Monde gazetesinde yayımlandı.
***
Geçen yazdan bu yana, Rus güçlerinin Ukrayna'yı işgaline karşı çıktığım için hapisteyim. Rus yetkililer beni susturmaya karar verdi ve sekiz buçuk yıl hapis cezasına çarptırdı, ancak benim sessiz kalmaya niyetim yok. Savaşa ve diktatörlüğe karşı çıkan bir Rus vatanseverin sesinin duyulmasını istiyorum. Parmaklıklar arkasından bile olsa yurttaşlarımla dürüstçe konuşabilmek benim için çok önemli. Ancak dünya ile diyaloğun önemini de anlıyorum.
Ukrayna'ya yönelik saldırı birkaç nedenden mümkün oldu. Her şeyden önce, Rus halkının bir temsilcisi olarak, ben de dahil olmak üzere, Rusların bunda sorumluluğu var. Ne yazık ki, ülkemizde rövanşist bir diktatörlüğün ortaya çıkmasına izin verdik ve iktidar ve kolluk kuvvetleri üzerinde halk denetimi için etkili mekanizmalar oluşturmakta başarısız olduk. Deyim yerindeyse, düzen ve refah için özgürlüğü feda ettik ve sonunda özgürlüğü, düzeni ve refahı kaybettik. Şimdi işgalci olarak ün kazandık. Bu hataların bedelini uzun bir süre ödeyeceğiz.
Bununla birlikte, uzun yıllar boyunca Vladimir Putin rejimine karşı yatıştırıcı bir politika benimseyerek, Avrupa'yı İkinci Dünya Savaşı'na sürükleyen tarihî hatayı tekrarlayan uluslararası toplumun sorumluluğuna da işaret etmek isterim. Yirmi yıl boyunca Putin'in yaptığı her şey yanına kâr kaldı: iktidar gaspı ve yolsuzluk, muhalefete baskı ve siyasi suikastlar, askerî müdahaleler ve yabancı toprakların ilhakı. (...)
Kırım'ın ilhakının, Malezya Havayolları'na ait MH17 sefer sayılı uçağın düşürülmesi trajedisinin ve Boris Nemtsov suikastının gerçekleştiği 2014 yılından sonra Putin, Batı'nın gözünde meşru bir başkan olarak kalmaya devam etti. (...) Dünya liderleri Rus diktatörü dünya başkentlerinde ağırladılar, ondan petrol ve doğalgaz satın aldılar, silah sistemleri ve teknolojileri için parçalar sattılar ve onu eşit olarak gördüler. Sonuçta bu politikalar Putin'e dokunulmaz olduğunu hissettirdi. Temmuz 2022'de Avrupa Komisyonu yönetimi yeni bir yaptırım paketine göz yaşartıcı gaz, parmak izi mürekkebi, kask, kalkan ve tazyikli su dahil etmeyi planladıklarını açıkladı. Ve aynı insanlar şimdi öfkeyle Ruslara neden protesto etmiyorsunuz diye soruyor.
Açık konuşalım: Putin'in Napolyonvari hırslarının filizlendiği toprağı şu ya da bu şekilde hepimiz suladık. Bunun sonuçlarından hepimiz sorumluyuz. Ve bu mesele de kolektif olarak çözülmelidir.
Batı'da, Rus halkının oybirliğiyle savaşı desteklediğini ve Ukrayna'nın kanına susadığını düşünme eğilimi var. Sizi temin ederim ki durum böyle değil. Evet, pek çok yurttaş propaganda ile yanlış yönlendiriliyor ve baskıdan korkuyor, bu doğru. Ancak Putin saldırganlığını bir halk savaşına dönüştürmeyi başaramadı.
Çok sayıda Rus, seferberlikten kaçmak ve silah altına girmemek için ülkeyi terk etti. Toplumun önemli bir kısmı ise cezai kovuşturmaya uğrama korkusuyla ülke içinde göç etmeyi ve sessiz kalmayı tercih ediyor. Askerler çoğunlukla paralı askerlerden ve rehabilitasyon vaadi karşılığında cepheye yollanan suçlulardan oluşuyor. Buna karşılık, ne askere alma ofislerinin önünde kuyruk ne halkta bir coşku ve ne de Rusya'da bir halk savaşı yürütüldüğünün başka işaretleri var.
Öte yandan, siyasi tutukluların sayısı şu anda bini aşmış durumda. Savaşı protesto ettiği için tutuklanan bir Rus siyasi mahkûmun ortalama bir portresini çizmek çok zor, çünkü hepsi birbirinden çok farklı. Yüzlerce insan parmaklıklar ardında -öğretmenler, emekliler, öğrenciler, işçiler, bölgesel gazeteciler. Tüm toplumumuzu yansıtan bir örneklem bu. Onlar bizim insanlarımız. Nüfusu milyonlarla ifade edilen bir ülkede birkaç yüz siyasi mahkûmun neyi temsil ettiğini sorabilirsiniz. Vicdanına sadık kalmak ve sessiz kalmamak için özgürlüğünden, rahatından, sağlığından, kariyerinden ve aile hayatından vazgeçmek gibi bilinçli bir seçimden bahsediyorsanız, yüzlerce insan yine de çoktur. Bir polis karakolunun pis, boğucu bir hücresinde birkaç günden ya da özel bir gözaltı merkezinde -ülkemizde bunlardan on binlerce var- iki haftadan fazla zaman geçirmekten değil, kişinin ailesinden uzakta sürekli aşağılanma ve belirsizlikle geçen birkaç yıldan bahsediyoruz (...)
Birçok Rus sessiz kalmayı tercih ediyor. Benzer bir durumda siz olsanız ne yapardınız? Rusları yeterince direnmemekle suçlamak istediğiniz her an kendi çocuklarınızın bakımevinde, kendinizin de hapiste olduğunu düşünün. Yine de her şeye rağmen gösteriler devam ediyor. Evet, muhtemelen nadiren oluyorlar ama sokağa her çıkış büyük bir cesaret eylemi.
Gerçek Rusya cephede Ukraynalılarla savaşmıyor. Gerçek Rusya hapishanede, siyasi tutuklulara mektup yazıyor ve yargılama öncesi gözaltı merkezlerinde tutulanlar için para topluyor. Ruslar, Rus banka kartlarının büyük ölçüde bloke edilmesinin yol açtığı zorluklara rağmen, YouTube üzerinden bir gün içinde siyasi mahkûmlara yardım için 40 milyon ruble (yaklaşık 11,5 milyon TL) topladı. Gerçek Rusya, ülkemizdeki yüz binlerce Ukraynalı mülteciye yardım ediyor: Rus ailelere kabul ediliyorlar, giyecek ve yiyecek sağlanıyor ve yaralılar hastanelerde tedavi ediliyor. Avrupa'da yaşamak isteyenler için binlercesi yurtdışına tahliye ediliyor. Çoğunlukla sessizlik içinde. Yardım ettikleri kişilere zarar vermemek için.
Rus halkını bir müttefike dönüştürmek
Bir yılı aşkın süredir her gün yüzlerce Rus plakalı araç Ukrayna sınırına doğru ilerliyor. Bunların arasında yaralılar, hastalar ve savaşta sevdiklerini kaybetmiş, birçoğu savaş yüzünden her şeyini kaybetmiş insanlar var. Son zamanlarda, zaten zor olan hayatları daha da karmaşık hale geldi: Avrupa sınırlarını Rus plakalı araçlara kapattı. 17 Eylül'de Mariupol'dan ölümcül kanser hastası Ukraynalı bir mülteci, Estonya makamlarının Rus plakalı araçlara uyguladığı yasak nedeniyle Rusya-Estonya sınırını tekerlekli sandalyeyle geçmek zorunda kaldı: Sınırda Narva Nehri üstündeki köprü boyunca bir buçuk kilometrelik mesafede oğlu onu tekerlekli sandalyesiyle itmek zorunda kaldı. Yetkililer, araca el konulacağı endişesiyle onu sınırdan bir ambulansla geçirmeye korkmuşlar.
Putin'le etkili bir şekilde mücadele edebilmek için Rus halkını, Ukrayna'yı savunmak için ayaklanan uluslararası koalisyonun ve tüm özgür dünyanın bir müttefiki haline getirmeliyiz. Bunun için de en azından Rus halkına yönelik söylemimizi değiştirmemiz gerekiyor.
Lütfen Putin'in Ukrayna'daki yenilgisinden sonra yurttaşlarımı her türlü cezayla tehdit etmekten vazgeçin. Sınırda araçları gelişigüzel engelleyerek ve Rus pasaportu taşıyan herkesi Batı istihbaratının kontrolü altına almakla tehdit ederek insanları aşağılamayı bırakın. Kremlin'de iktidarı ele geçiren savaş suçluları ile Rusya'da kendilerini rehine olarak bulan ve gözleri kapalı bir şekilde ya hayatları ve gelecekleri için korku içinde ya da olanlardan utanç ve dehşet içinde yaşayan sıradan insanlar arasında net bir ayrım yapmanızı rica ediyorum.
Af dilemeye geleceğim
Son olarak ve en önemlisi, Rus toplumuna Rusya'nın geleceğine dair bir resim gösterelim. Rusların medeni dünyanın müttefiki olmasını istiyorsak, şehirlerimizin enkaza dönüştüğü bir kıyamet tablosu çizmeyelim ve ülkemizin kaçınılmaz parçalanmasını ilan etmeyelim. Bunun yerine insanlara Putinsiz bir Rusya'nın yıkım değil, yaratım anlamına geldiğini anlatalım. Burası özgür, mutlu ve huzurlu bir ülke; burada yaşamak, çalışmak ve aile kurmak güzel. Bu mümkün, bir ütopya değil.
Hükümetimizin bizim adımıza işlediği korkunç suç nedeniyle toplumumuzun Ukrayna halkına karşı büyük bir sorumluluk taşıdığını biliyorum. Bu suçu telafi etmeye çalışacağız. Bir gün ben de af dilemek için Kiev'e gideceğim.
Ancak Rusya her zaman Ukrayna ve Avrupa'nın yanında duracaktır. Tarihsel ve coğrafi olarak komşu olmaya mecburuz. Bu nedenle olgun davranalım, geleceği ve mevcut trajedinin tekrarlanmasını nasıl önleyebileceğimizi birlikte düşünelim.
Çeviren: Ahmet İnsel
Fotoğraf: Yury Kochetkov / AP
