Amerika’dan sürgün edilen Emma Goldman Ocak 1919’da devrime ilişkin büyük umutlarla gittiği Rusya’yı 1921 yılının Aralık ayında hayal kırıklığıyla terk etti. İlk durağı olan Stockholm’de, Ocak 1921’de Rusya’ya ilişkin deneylerini içeren ilk broşürünü yazmaya başladı: Rus Devriminin Çöküş Nedenleri (Der Syndikalist, Berlin 1922). Rudolf Rocker’in önsözüyle Almanca basılan bu broşür (Sunuş yazısını yazdığım broşürün orijinal Almanca adını kitaba yazmayı ne yazık ki, ben de, çevirmen de, yayıncı da ihmal etmişiz: Die Ursachen des Niederganges der russischen Revolution) nedense Emma Goldman literatürü içinde yer almaz. Almanca orijinalinin dışında ilk kez Türkçe çevirisi yayımlanan broşür, bir anlamda Emma Goldman literatürünü düzenleyenlere bir hatırlatmadır da. Broşürde, Emma Goldman, iki yıl kaldığı Rusya’daki deneyimlerini özetlemektedir.
Emma Goldman’ın Stockholm’den sonraki durağı Berlin’di. Stockholm’de başlayıp Almanya’da bitirdiği Rusya üzerine esas kitabı olan My Two Years in Russia’yı (Rusya’daki İki Yılım) yayımlanması için Amerika’daki yayımcılara yolladı. Ne var ki, Emma Goldman’ın kitabı Amerika’da hem değişik bir adla, hem de eksik basıldı. Emma Goldman, bunu Hayatımı Yaşarken adlı hatıratının 2. cildinde şöyle anlatır:
“Amerika’da yayınlanan kitabımın son on iki bölümü basılmamış ve ismi de değiştirilmişti. Son bölümler ve özellikle belirleyici olan Sonsöz basılmadığından, içeriğinden çok şey yitirmişti. Kitabın adı olan My Disillusionment in Russia (Rusya’daki Hayal Kırıklığım) okuyucuda, benim, Komünist Devlet’in sahte-devrimci yöntemlerinden dolayı hayal kırıklığına uğradığım değil, Devrim’den hayal kırıklığına uğradığım izlenimini yaratıyordu. Kitabın asıl ismi, “Rusya’daki İki Yılım”dı. Stella aracılığıyla gönderdiğim basın açıklamasında, elyazmalarımın kırpıldığını belirttim ve Harry Weinberger’e, yayıncılardan açıklama talep etmesini isteyen bir telgraf çektim. Bu sorun çözülünceye kadar satışın durdurulmasını istedim… My Disillusionment in Russia’nın eleştirmenlerinin de, kitabın bütünü diye dörtte üçünü satın alan Doubleday, Page and Company’nin sorumlularından geri kalır yanı yoktu. Çok sayıda eleştirmenden yalnızca biri kitabın kırpıldığını fark etti. Bu, Emma Goldman’ın Önsöz’ünde, Rusya’dan 1921 Aralık’ında ayrıldığından söz ederken, anlatımın 1920’de Kiev’de sona erdiğine Journal’da dikkat çeken Buffalolu bir kütüphaneciydi. Bu süre içinde yazarı etkileyen hiçbir şey olmamış mıydı? Bu adamın dikkat ve titizliği, Birleşik Devletler’de ‘eleştirmen’ diye geçinenlerin sığlığını ortaya koyuyordu.” (s.962-963)
Karşı Yayınlarının Bolşeviklerin Devrime İhanetinin Öyküsü adıyla bastığı kitap, işte kitabın, Emma Goldman’ın sözünü ettiği bu eksik ve kırpılmış halidir. Kitap 1920 yılında Kiev’de aniden son bulmaktadır ve bir Sonsöz de yoktur. Kitabın adının ise Emma Goldman tarafından değil, Karşı Yayın’ın editörleri tarafından konduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca editörler kitabın orijinal adı konusunda da anlaşma halinde değildirler. Kapak içi künyesinde kitabın orijinal adının “My Two Years in Russia” olduğu belirtilirken, Emma Goldman’ın kısa biyografisinde şöyle denmektedir: “Dönemin Rusya’sı ve Bolşevikler hakkındaki görüşlerini Rusya’daki Hayal Kırıklığım (Bolşeviklerin Devrime İhanetinin Öyküsü) isimli eserinde belirtmiştir.” (s.5)
Her neyse, böylece Emma Goldman’ın Rusya deneyimlerini anlatan, Hayatımı Yaşarken-II ve Rus Devriminin Çöküş Nedenleri’nin ardından, My Disillusionment in Russia’nın eksik ve kırpılmış baskısı da Türkçeye kazandırılmış bulunuyor. Şimdi sıra, ilk eksiksiz baskısı İsveç’te, daha sonra 1920’li yıllarda (Emma Goldman, Hayatımı Yaşarken-II’de kesin tarih vermemektedir), Londra’da, yayıncı C. W. Daniel tarafından yapılan My Disillusionment in Russia’nın (Emma Goldman bir emrivaki olan Rusya’daki Hayal Kırıklığım adını kabul etmiştir artık) bu baskısının da Türkçeye kazandırılmasında.
Hayatımı Yaşarken-II (çev: Emine Özkaya, Metis/Kaos ortak yayını, 1997)
Rus Devriminin Çöküş Nedenleri (çev: Yakup Coşar, Dipnot Yayınları, 2008)
Bolşeviklerin Devrime İhanetinin Öyküsü (çev: Ali Toprak, Karşı Yayın, 2009)
