Belki de tam farkında olmadan, kurgusundan çekim tekniğine (tek plan çekim) kadar dizinin tüm yapısına sinen, dahil olan başka bir şeye yönelmiş yazan ve yöneten ekip sanki. Günümüzde ergenler hakkında düşünmenin, ergenlik dönemini merak etmenin doğrudan ergenlerle sınırlı bir çerçevede mümkün olamayacağını başka bir düzeyde kavrayan, sezen bir hikâye ortaya çıkmış.

Ülke genelinde altyapıdan üstyapıya, ekonomiden sosyal hizmetlere, enerjiden eğitim hizmetlerine kadar insani ve kurumsal altyapı büyük bir yıkım yaşadı. Ayrıca beş alanda yılları bulan deneyimler birikmiş durumda. Hem ülke genelindeki insani ve kurumsal altyapının zayıflığı hem de mevcut birikimlerin varlığı çevreyi zayıflatacak bir merkezileşmeden ziyade mevcut kaynakların ortaklaştırılmasını, aktörlerin işbirliğini ve güç paylaşımını gerekli kılıyor. Bu anlamda kamu hizmetlerinin hızlıca toparlanması ve istikrara kavuşması, gündelik hayatın normalizasyonu yerelleşme ve yerindenliğe dayalı bir ademimerkeziyeti daha rasyonel bir seçenek haline getiriyor.

Selahattin Demirtaş’a ‘atılan’ başlıca suçlardan biri, Kobani protestolarıydı, yani insanları “sokağa çağırması” idi… 2016 Ekim’inde de Demirtaş, milletvekillerinin tutuklanması gerçekleşirse insanları kimseden bir çağrı beklemeden sokağa çıkmaya davet etmiş; CHP Grup Başkan Vekili Özgür Özel bu çağrıyı, “siyasetin henüz tükenmediği bir noktada… henüz ortada bir şey yokken, tehlikeli” bulduğunu söylemişti. Demirtaş sadece günler sonra tutuklandı. CHP, Genel Başkanı Kılıçdaroğlu’nun 2022’deki bir demeciyle özetleyebileceğimiz tutumunu sürdürdü: “Erdoğan sokağa çıkmamızı istiyor; zorlayacak, baskı kuracak ama çıkmayacağız."

Diriliş-Kuruluş-Fetih, Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz, Kurtlar Vadisi gibi dizilerle hem dünya tarihini, hem güncel siyaseti, hem de diplomasiyi hem de muvazzaf kontrgerilla faaliyetlerini yeterince deruhte ettikten sonra, İstanbul’dan Kudüs’e kadar, önüne çıkan bütün devletleri yalın kılıç terbiye edebileceği yönünde beyanatlarıyla, Tik-Tok gündemini meşgul eden ‘Reyusum’cular ile; üniversite görmüş, birkaç dili, muhtar gibi öksürmeyi ve hakim unsurun mağrur ses tonuyla “ama ben sizin sözünüzü kesmedim” nezaketiyle, “son teröristin kellesine” kadar savaşmayı arzulayan ve sürekli olarak “ama şehitlerin yavrucakları ve gazilerin emeklerini” hatırlatan kamusal figürler de jingoizm korosunun zamane çığırtkanları.

“Zamana uymak” ya da “zamanı kendine uydurmaya çalışmak”. Bu yolların ikincisini izleyerek başarıya ulaşmış olmanın bir örneği yok — ulaşmaya çalışmanın çok örneği olsa da. 2002 yılında İslamcı çizgi kendini iktidarda buldu. Bu aşamada siyasi önder birinci yolda sabırla çalışmanın getireceği yararı düşünebilirdi. Ama öyle yapmadı. Devlet Bahçeli’nin uzattığı eli tercih etti. Muhafazakarlığın muhafazakar yorumunu benimsemenin görece rahat çizgisine yerleşti. Bu kararın sonuçları ne olacak, ne olabilir? Tayyip Erdoğan iktidarı toplumdan “olur” almaya devam eder mi? Toplumun iki temel kesimi arasında savaş çıkar mı? Kazanan tercih hangisi olur?

Şu var ki Bilgi’nin sahibi Ahmet Küflü de en az onun kadar Kemalist, onun kadar “Atatürk milliyetçisi”ydi. İthaki’nin hafif solcu bir şirket olduğuna ilişkin bir izlenim kalmış bende. Son on yıl içinde kurulmuş Ketebe ise AKP ve Tayyip Erdoğan’a yakın (ama “modernist” kitaplar da çıkaran) bir yayınevi olarak biliniyor. Bu da gösteriyor ki belli bir siyasal veya ideolojik engelden önce, bir kalitesizlik sorunu var karşımızda: bir ahlaki yetersizlik kadar, düpedüz bir beceri eksikliği. Herhangi bir işi layıkıyla yapma anlayışının son kırk yılda kolayca aşınabilmiş, çünkü hiçbir zaman tam yerleşmemiş olmasıyla ilgili bir durum belki. Belki de gazeteciliğin her türlü kültürel çalışmanın modeli haline gelmesiyle ilgilidir…

İşte, -tıpkı Neşet Ertaş’ınki gibi-, Sırrı Süreyya’nın şivesi, şiveliliği o değildi. Ne cehalet-kabalık belirtisi ne otantisite gösterisi… ne Adıyaman ağzı, ne ora ne şora ağzı… Onunkisi, zalimin, müstekbirin, muktedirin resmî ağızlarına kanmadığını duyurmanın, onlara meydan okumanın şivesiydi; üstüne tünediği bir variyet olmayanın gamsızlığıyla, hak yememiş olanın gönül ferahlığıyla, “gün olur devran döner” genişliğiyle, “var sen oyalan” alaycısı bir şive… Başka tonlayışıyla, başka telâffuzuyla, başka sesiyle, kulağa başka bir ihtimali, başka türlü bir şeyi gösterir gibi gelen bir şive…

Bununla birlikte, somut olarak fesih ve silah bırakma kararı duyurulmadan ve somut olarak silahlar bırakılmadan kamuoyunda sürecin akamete uğrayabileceğine ilişkin kaygılar sona ermeyecek. Zira bu tür uzun süreli çatışmaların sonlandırılmasına dönük girişimler birçok ülkede birçok kez akamete uğradı. İlk girişimlerin 1990’lı yıllara kadar uzandığı Türkiye’deki diyalog ve çözüm deneyimleri de bu kaygıları haklı çıkarıyor. 2013-2015 Çözüm Süreci’nin başlangıcında da Öcalan “silahlı dönemin bittiğini” ilan etmişti. Ancak süreç başarısızlıkla sonuçlandı ve geçen 10 yılda arkada binlerce can ve büyük yıkımlar bıraktık.

Aşk sende olmayanı vermektir. Sinemanın en dokunaklı sahnelerinden bir başkası: Aşk karşılaşması en saf haliyle, öylesine yoğun, imkansız bir şeydir ki, onu daha fazla taşıyamayacağı korkusuyla, taşıyamadığından, gücü yetmediği için (zamanın ve koşulların kahredici imkansızlıkları vardır bir de) bayılır kadın; bedenin alev almış olmasını, fiziki acıyı duymaz, hissetmez bile. Ya da tam tersi, beden maddi acıyla öylesine kendinden geçmelidir ki, ruhun ızdırabı, ruhun aşkla dolup taşması, hazla acının bu yoğun iç içeliği katlanabilir olsun. Hazzın tahammül edilemediği eşiğe kadar yoğunlaşması, nihayet gerilim ve acının ortaya çıktığı bu aşırılık, zevk hali.

Sırrı Süreyya Önder, Öcalan'ın "Barış ve demokratik toplum çağrısı"nın okunduğu gün, barış umudunun düğün sahibi gibi görünmüştü. Onun herkese hitap edebilme, bir derdi "herkese" anlatabilme kabiliyetine, o umudun güç kaynaklarından biri olarak bakanlar az değildi. Derken, kalbi baskına uğradı. Günlerdir "herkes," –siretine birazcık insaniyet hûzmesi vurmuş herkes–, Sırrı Süreyya'nın gitmemesi için, itikadınca dua ediyor. Bu satırlar yazılırken, hayatî tehlikenin büyüdüğü haberleri geliyordu.

Skandal, sansasyon, provokasyon, şok gibi negatif etkiler de fikrin -sanatın- doğasına içkindir. Fikirleri ayıklamak ve tasniflemek, fikirdeki kudreti zapturapt altına alıp düşünceyi ıslah etmek, hâsılı insani hakikatleri birer “norm” haline getirmek ve bu normlara dair mutlak biat talep etmek mümkün olmadığı gibi, bu türden iktidar pratikleri çok daha vahim neticelere eğilimli tutumlardır.

Son günlerde Cumhur İttifakı’nın siyasal temsil açısından küçük ama devlet ve hükümet kararlarının şekillenmesinde etkisi büyük ortağı MHP’nin lideri Devlet Bahçeli’nin erken seçim çağrısı yapabileceği ihtimali üzerine çokça yazılıp çiziliyor. Bahçeli’nin bir yandan sert mesajlar verirken öte yandan Ekrem İmamoğlu’nun tutukluğuna ilişkin ‘beraate’ işaret eden açıklamaları, CHP’ye kayyım atanması konusunda kapıları kapatan değerlendirmeleri söz konusu tartışmaları canlı tuttu. CHP Genel Başkanı Özgür Özel ve muhalefetin Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun Bahçeli’ye yönelik “ittifak çağrısı” olarak yorumlanabilecek cevapları da söz konusu iddiaların gündemde kalmasını sağladı.