Hayat belki de gerçekten biz planlar yaparken başımıza gelen şeylerdir. Yine de insan plan yapmaya inanmak istiyor. Planlar yapılabileceğine. Sonuçların nedenleri olduğuna, bunları öngörebileceğine, hatta bunlara müdahale edebileceğine. Anlamı böyle kuruyoruz. İçinde hareket edebileceğimiz ilişkiler, nedensellikler olarak. “Hikâyelerin içinde yaşamak” denen şey, bu.

Türkçede yasak kelimesinin etimolojik hikâyesi, öğreticidir. Yasa-yasak ilişkisini, başka dillerde olmayan bir açıklıkla önümüze seriyor. (Türklüğün şânını burada arayabilir miyiz?) Yasak, Moğolca casah'tan (yasah) geliyor. Cengiz Han Yasah'ı, Cengiz Han nizamını veya örfi hukukunu belirten bir terim. Çağatayca üzerinden, 'bizim' Türkçeye kadar gelmiş. Kanun yerine yeni Türkçe yasa kelimesi de, yasak'tan türetilerek 'bulunmuş.'

Her kadının bedeninde, kendi fiziksel sınırları kadar kendi toplumsal sınırları da gizliydi. İşte o iki tür sınırın her birini aynı anda aşmaya çalışıyordu Etero. Ama öte yandan, annesiyle arasındaki travma bağının yükünü arkasında bırakamıyor, bedenindeki her izde annesinin ölümünü okuyordu. Murman, ona şiirler yazıyor, özlemden boğuluyor, aralarındaki aşkı benzetebileceği kelimeler arıyor, ona bir başka ülkenin sınırlarını sakince çiziyordu ama Etero için o sınırları geçebilmek için cezbenin kuvvesi yetmiyordu.

Bu süreçte, böyle bir ortamın biçimlenmesinde, iktidarın benimsemesi beklenecek tavır belirleyici olacaktır. İktidar böyle bir süreçte olumlu bir rol oynamaya hazır ya da istekli mi? Bence değil. Bence bu koşullarda Tayyip Erdoğan’dan demokrasi yönünde bir atılım beklersek boşuna beklemiş oluruz. O araziyi kendi istediği şekilde düzenlemek için bir fırsat yaratmak için çalışacaktır. Ama CHP’nin bu koşullarda davranışı, “yapılması gereken”i (ve Tayyip Erdoğan’ın bunu yapmaktan nasıl kaçındığını) sergileyecektir.

Almanya’da ne Bismarck döneminde sermaye Yahudilerin “elindeydi”, ne Wilhelm ne de Weimar döneminde. Krupp ve Thyssen de saf “Aryan” soylarından kuşku duyulamayacak köklü ailelerdi. İki grubun da Weimar Cumhuriyetine bağlı olduğu elbette söylenemez (İkisi de Hugenberg’in milliyetçilerine yakındı), ama Thyssen’den farklı olarak Krupp von Bohlen und Halbach 1933’ten sonra bir süre daha Hitler’den uzak duracaktı. Rothschild’lere gelince, kaderlerini tek bir devlete, üstelik antisemit bir devlete bağlayacak kadar enayi değillerdi ve NSDAP’ye yardım ettikleri belgelenmemiştir.

Kayıp, yoksunluk ve ayrılık halleri ve deneyimleri karşısında Öteki, Öteki'ni ete kemiğe büründüren toplumsal/kültürel/psikiyatrik/bilimsel tüm otoriteler aynı buyruk ve mesajla seslenmiyor mu hepimize: “Şimdi asıl önemli olan bundan sonra yapman gerekenler; kendini toparla, piyasa yap, yerine yenisini koy, ilacını al, kendini kucakla…vb”

1789 Devrimi’nin ünlü İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’nin ilk maddesi bir eşitlik manifestosudur: “İnsanlar, haklar bakımından özgür ve eşit doğar ve yaşarlar.” İnsanların içine doğdukları konum nedeniyle ne bir ayrıcalığa sahip olduklarını ne de bir bağımlılığa tâbi olduklarını ilan eden bu temel ilke, demokratik devrimlerin temel mottosudur. Ama radikal bir demokrasi hedefini benimseyen ve eşitliği fırsat eşitliğine indirgemeyen yaklaşım, bildirinin ilk maddesine şu şerhle yaklaşır: elzemdir ama yeterli değildir. Neden yeterli değildir?

Seçim sonuçlarına daha ayrıntılı bakarsak, ilk altını çizmemiz gereken husus şu: AK Parti Türkiye genelinde olduğu gibi Kürt bölgesinde de bir büyeme trendi yakalıyor. Yeşil, Sarı ve Kırmızı Bölgeyi içeren on beş il bazında baktığımızda -ki bu iller Ana-akım Kürt Partisi’nin iddiasının olduğu “politik Kürt bölgesini” oluşturuyor- 2004 seçimlerinde 100 seçmenden 23’ü AK Parti için oyunu kullandı.

Esasında zararlı değil, burjuva mantığı gereğince faydasızdırlar sokak köpekleri, hizmet halkasının dışında dururlar, toplama kampları olarak barınaklar birer maliyet kalemidir. Bu yarı-proleter, tasmasız ve zincirsiz bir halde gecenin karanlığında dolanan serseriler hiçbir şey yapmasalar bile insandaki çok eski bir korkuyu, ısırılma korkusunu harekete geçirirler… Ve tam da bu korkunun siyasallaşması nedeniyledir ki yetkililer hep teyakkuzdadır, durmadan kurtulma stratejileri üretilir, mesele sokakların bütünüyle onlardan temizlenmesidir; bu temizlik arzusu uyarınca adlandırma oyunlarına müracaat edilir, yeni sürüm bir kibarlık şahikasıyla: öldürme değil, uyutma, bol kemikli rüyalarla, ve sonsuza kadar.

“Hissiyat dünyası” bölümü, bence kitabın kalbidir. Angajmanla, adanmışlıkla, sorumluluk ahlâkıyla belirlenmiş bu hissiyat dünyası, görkemli bir Yarın umuduyla yarın-yokmuş-gibi yaşama tecrübesi; deyim yerindeyse, emsalsiz bir kamu kaynağını var etmişti. İşçilerin ve bütün ‘aşağıdakilerin’ kendi kaderlerini ellerine alma iradesinin gücü, bir kamu kaynağı idi… Bu dönem, Türkiye tarihinin toplumsal erginlenme dönemidir.

AKP’nin ve onun içinden çıkıp geldiği hareketin, yukarıda söylediğim gibi, “popüler” diyebileceğimiz bir tabanı vardı. Partinin bu tabana karşı davranışı özellikle hoyrat oldu. Bir demokratik seçimle iktidarların değişebildiği bir düzende en “seçkinci” kapitalist partiler bile yoksul kesime karşı bu kadar haşin davranmazlar. AKP tamamen zenginleştirdiği kesimi daha da zengin edecek politikaları yoksul kesimi ezme derecesinde devam ettiriyor.

Benim akranlarımın (87’liyim) izlediği ve görebildiği en iyi 10 numaralardan olan Djalminha (pekbilinmez Deportivolu) futbol izlemeye tahammül edemediğini, sıkıntıdan patladığını açıklamıştı birkaç yıl önce. İşi gereği yorumculuk yapmasa, asla izlemeyeceğini söylüyordu. Neymar’ın Avrupa futbolundaki o astronomik piyasa değerini çalım kıtlığının cazipleştirdiği adam eksiltme becerisine bağlamıştı. İlk okuduğumda yadırgamıştım fakat bugün tamamen hak verdiğimi söyleyebilirim.