İnsana derinliğini ve yüceliğini bahşeden, dünyadaki yerine yerleştiren simgesel/kültürel yapı ve araçların etkisini yitirmesi ve çökmesi, demek her türlü sınır, çerçeve ve kuralı sağlayan simgesel referans ve çıpaların ortadan kalkmasıyla birlikte zuhur eden sınırsızlık, kuralsızlık ve had bilmezlik vakaları, kerameti kendinden menkul bu oluşumlar şimdiki zamanın alamet-i farikalarından biri olarak görülmelidir belki de.

İmamoğlu konusunda sanırım biraz farklı beklentileri var. “Beklenti” dediğim şöyle bir şey: karşısına somut bir biçimde “Altılı Masa” kimliğiyle çıkan muhalefetin birlikte hareket etme yeteneğini ve yöntemini işlemez hale getirmek istiyor. Yani mahkeme kararının muhalefet cephesinde böyle bir hareketlenme yaratması, hatta biraz da istenen bir şey olabilir. Evet, belli ki bu ceza İmamoğlu’nu belirli kesimlerin gözünde “kahraman” haline getirecek. “O halde aday da o olsun” diyenlerin (yani “Kılıçdaroğlu aday olmasın” diyenlerin) sayısı artacak.

Akşener’in yukarıdaki alıntıyla sınırlı olmayan açıklamalarını irdelediğimizde ilk dikkati çeken mesele Kürtlüğü ve Türklüğü iki ayrı kategori olarak tanımlaması. Kürtlüğü uzun yıllar yok sayan, 2000’li yıllarda Türklüğün bir alt kimliği olarak folklorik bir zenginliğe indirgeyen reformlardan sonra milliyetçi gelenekten gelen bir partinin genel başkanının Kürtlüğü Türklüğün dışında ve denk bir kategori olarak tanımlaması altı çizilmesi gereken bir husus.

Buna HDP içinden açık ya da kapalı herhangi bir cevap gelmediği için Kürt hareketini çevreleyen kutsallık halesi daha da kalınlaştı. Oysa meseleyi “irade-i kül ve irade-i cüz” terimleriyle ele almak bile bu halenin biraz olsun seyrelmesine ve Kürt siyasi hareketinin (Demirtaş’ın tepki çekmek, hakaret işitmek pahasına) uğraştığı sekülerleşmesine hizmet edebilirdi. Ama “yorum topluluğunun” kendi arasında bile bunu açıkça tartışmaktan geri durduğunu sanıyorum ben. Demek gerekliydi kutsalın halesi, işlevseldi, tartışmayı başlamadan bitiriyordu.

Sağcı popülizmin hamasetine karşı, insan onuru namına konuşarak, evet, insaniyet hamasetiyle misliyle mukabele etmeyi kastediyorum. İnsan hakları ve insan onurunu, sadece 'hukuk tekniği' ilmihaliyle değil, duyguyla da propaganda etmeyi kastediyorum. İnsan onurunu çiğnemenin en büyük zillet olduğunu yüze çarpmayı kastediyorum. "İnsana bu yapılmaz... insan onuruna sığmaz!" infiâlini kastediyorum. En yalını, sadesi; insan hakları ve insan onuru kavramlarını popülerleştirmeyi kastediyorum.

Kurak Günler’in bir güncel Türkiye eleştirisi olduğu, sanırım, çokça yazılıp çizilecektir: En baştaki domuz avı, susuzluk metaforu, “obruğun” simgeledikleri, eşcinsel ilişki ihtimaline gösterilen tepkiler, kolaylıkla harekete geçebilen linç güruhları, görüntülü mesajlarla yapılan şantajlar, değiştirilen bilirkişi raporları… bu yorumu destekleyecek türden yığınla ayrıntı var. Ama filmde daha uzun vadeli bir değişim de işleniyor: Kentten taşraya gelen devlet memuruna, aydın-bürokrat tipine verilen tepkinin hayli değiştiği görülüyor.

Dünyada ihtiyaç duyduğumuz şey, bir “restorasyon” değil. “Yeni” bir şey. Amerika’nın Donald Trump adında bir felaketin adını duymamış olduğu, “Masumiyet Çağı” diyebileceğimiz bir zamana (böyle bir “Aden Bahçesi”ne) dönmek değil sorun: Donald Trump’ın gayet somut bir şekilde “olduğu”, iktidarda gösterdiği ferasete rağmen son seçimde bildiğimiz oranda oy almayı başardığı, bugün hâlâ Amerika’da yığınla insanın yeni marifetler göstermesini beklediği bir gerçeklik dünyasında oluşturulması zorunlu olan bir demokrasi projesi ile ortaya çıkmak gerekiyor.

Ana muhalefet blokunun “demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma ilkeleri doğrultusunda toplumun tüm kesimleri ile müzakere ettikten sonra seçimlerin hemen ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunacağı” öneri birçok açıdan değerlendirilmeyi hak ediyor. Zira, Türkiye’de demokratik bir rejim inşasına dönük önemli değişiklikler içeriyor. Bununla birlikte, müzakere çağrısına da bir cevap olarak bu yazıda söz konusu öneriye daha sınırlı bir çerçeveden, “Kürt meselesi merceğinden” bakmak istiyorum.

“Ezber bozmak” birkaç on yıldır, popülaritesini sürdüren bir söz. Toplumu anlayabilmek, anlamlı bir politik bir tercih koyabilmek, anlamlı bir çift söz edebilmek için, önce muhakkak ezber bozmak gerektiği hatırlatılıyor sık sık. Gerçekten etkili olabilmek için, ezberleri bozacak bir şey söylemek gerektiği ikazını sık sık işitiyoruz. Doğrudur, dünyaya kulak asmadan, dönüp de devrana bir bakmadan ha bire bildiğini (ya da bilmediğini!) okuyanlar, bu ikazı kışkırtıyorlar. Fakat mesele şu ki, bizzat “ezber bozmak lâzım” sözünün kendisi, manâlı bir şey söylemenin, yeni bir şey söylemenin yerine geçti, gitgide.

İstiklal Caddesi'ndeki terör eylemini kim yaptı/yaptırdı ve bununla nasıl bir “mesaj” verdi sorusu hâlâ belirsizliğini koruyor ama Türkiye toplumunun “yönetenler katı”nın (hükümet ve başlıca siyasal partiler) bu olay karşısındaki tavırlarının, kendileri hakkında ciddi endişeler duymamızı gerektiren bir mesaj verdiği ortada. Bu mesaj, en özet ifadeyle –iktidarı ve muhalefeti ile– ülkeyi “yöneten”lerin ve bir yönetim/düzen aygıtı olarak devletin “hal-i pür melal”ini ifşa ediyor. Bunun mevcut iktidarla ilişkili kısmını zaten biliyorduk ama muhalefet cenahına da ciddi ölçüde sirayet etmiş olduğunu bu vesileyle iyice fark etmiş olduk.

İnsan ruhunun/zihninin işleyişinden, ruhun/zihnin spiral/helezoni hareketiyle ile ilgili  temel bir şeyden sözediyorum. Aynı tema ve meselelere tekrar tekrar geri dönmek, ve fakat her seferinde onlarla birlikte, onlarda belli bir ilerleme ve olgunlaşma sağlamak. Aynı temanın/meselenin giderek derinleşmesi, dallanması, yeni açılım ve bağlantılar edinmesi, zenginleşmesi. İnsan ruhunun müthiş mucizesidir bu. En önemli ruhsal olay, insanın kendi eylemiyle yarattığı/inşa ettiği ruhsallığın bizatihi kendisidir.

Kendini tehlikede hisseden insanın gücü nerede görüyorsa oraya doğru yönelmesi sayısız kereler tekrarlanmış bir davranış kalıbıdır. Örneği burada da yaşandı zaten. Ve o yaşanan birkaç ayın anısı hâlâ epey sıcak olduğu için bu sefer de çok sayıda insanın aklına böyle bir ihtimal geldi. Buna ben kendi hesabıma pek ihtimal vermiyorum, ama Türkiye’nin şu sıralar içinde bulunduğu derin bölünme ve aynı zamanda dağınıklık ortamında o cepheden birilerinin olayda bir payı olabilir diye düşünüyorum. Bu bir “planlayıcı” payı olmayabilir, haberdar olup da ses çıkarmamak olabilir, örneğin.