Davanın ilk görüldüğü Mahkeme olan ve beraat kararı veren İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi heyetine, karardan 1 gün sonra HSK 1. Dairesi tarafından soruşturma açıldı.  Osman Kavala’nın tahliyesine ilişkin karardan sonra Erdoğan’ın “Bir manevra ile onu dün beraat ettirmeye kalktılar” çıkışı ile cezaevi aracından dönen Osman Kavala, bu sefer casusluk suçlamasıyla tutuklandı. 25 Nisan 2022 tarihinde, neredeyse iki buçuk yıldır tutuklu olduğu casusluk suçlamasından beraat etti.

Kimlik meselesini sınıf meselesiyle birlikte düşünmek gerekiyor. Zira sınıfsal eşitsizliklerin inşasında etnik/ulusal, dini/mezhepsel, yerel/göçmen, toplumsal cinsiyet temelli farklılıklar kaynak işlevi görür. Genel olarak ekonomik ve siyasi kaynak/güç kaybı ya da birikimiyle sembolik (kimlikleri sembolik kaynaklar olarak düşünebiliriz) kaynak/güç kaybı ya da birikimi arasında bir korelasyon, yani pozitif bir paralellik var.

İnsanın kendindeki sapkın eğilimlere teslim olduğu bir dönem bu. Sapkınlığa yenildiği, bastırılmış bütün sapkınlık çekirdeklerinin geri döndüğü, ruhları esir aldığı bir dönem. Çığırından çıkmış sapkınlık dönemi. Kişiliğin bütün iyi, güzel, olumlu taraflarının sapkınlık karşısında geri çekildiği, aşınıp durduğu, zayıfladığı bir dönem. Sapkınlığın güçleri tarafından habire kemirilmekten bitap düşmüş birey çağı.

Bu yeni soğuk savaşta ilk soğuk savaşta olduğu gibi iki bloğu birbirinden ayıran keskin ideolojik sınırlar ve kamplar yok artık. Her ne kadar kimileri yeni soğuk savaşın ideolojik sınırlarının demokrasi ve otoriterlik ekseninde çizileceğini söylese de dünyanın önemli bir bölümünün melez rejimlerin altında yaşadığı, Batı bloğunun kendi içinde yaşanan demokratik gerileyişin hızlandığı bir dönemde demokrasi ve otoriterlik ekseninin en azından kısa dönemde keskin bir ideolojik kutuplaşma hattı olmasını beklemek pek gerçekçi değil.

Ama sanıyorum başta Rusya ve Çin gelmek üzere, sol hareketlerin hepsi iktidarda iseler “kalkınma” uğraşına, iktidar olmadıkları yerde ücret yükseltme türünden uğraşlara girdiler. Bununla da yetindiler. Böylece sosyalizm oldukça kaba saba bir “karın doyurma” öğretisi ve pratiğine dönüştü. En önemlisi dünyayı burjuvazinin gördüğü dünya olarak görmeye devam ettiler. Dünya görüşü buradan başlayıp burada bitiyorsa, yapılan işin adını “gerçekte varolan sosyalizm” diye koymanın bir sakıncası olmuyordu. Neyin “gerçekte” olduğunu da parti saptamıştı.

Endişeli insan hakları savunucularından mesela, söz eden pek çıkmıyor, değil mi? Onların her alandaki sistematik hak ihlâlleriyle ilgili, insan hakları savunuculuğunun kriminalize edilmesiyle ilgili, giderek bizzat hak sahibi olma hakkının tehdit altına girmesiyle ilgili endişeleri, “gündemde” yer almıyor. Anlaşılan, endişenin ‘tanınması’ da bir statü. Kimin endişesinin dikkate alınacağı ve “endişeli” statüsü edinebileceği, bir imtiyazın konusu.

Devlet, kadın cinayetlerine adli birer vakaymış gibi bakarken ve bu çeteleyi tutan Platform'u kapatmaya çalışırken, kadınlar her gün, her saat, her dakika öldürülüyor. Devletin çözüm olarak bellediği şey ise bunun kaydının tutulmasını fiilen imkânsız, hukuken yasak kılmaya çalışmak. Sözde kadın hakları diyerek tahkir ettikleri şeyin, aslında sözde tedbirler ve sözde koruma olduğunu biz zaten biliyoruz, kadınlarla sınanarak öğrendik. Neyi söylerken, aslında neyi imlediklerini de ezberledik. Hedefin, Platform nezdinde neredeyse bütün kadın örgütleri ve feminist hareket olduğunu da…

Günümüzün en önemli fenomenlerinden birisi cehaletin, cehalet ve bilmeme tutkusunun yaygınlığı ve egemenliği. Gündelik hayat pratiklerinden politikaya hemen her alanı belirleyen bir güç ve yatkınlık bu. Otoriter/popülist lider ve siyasi hareketlerin hitap ettiği, oynadığı ve karşılık bulduğu gri boşluğu yaratan da aynı ürkütücü cehalet tutkusu. Bunun sapkınlıkla, sapkın öznel yapıya yol açan inkâr tutumuyla ve utanç duygusunun kaybıyla doğrudan bir ilişkisi var.

Yazının başlığında Macaristan’ın bir “uyarı” olabileceğini yazdım. Farklılaşma son derece önemli olmakla birlikte Tayyip Erdoğan’ın şapkadan tavşan çıkarma yeteneğinin hafife alınmaması gerektiğini düşünüyorum. Ayrıca, Erdoğan’ı ve partisini yirmi yıldır iktidarda oturtan tarihi geçmiş sözkonusu. Macaristan’ın “sosyalist” geçmişine şiddetle karşı olması Orban’a da, Fidesz’e de, oldukça sağlam karılmış bir popülarite sağlıyor. AKP de benzer bir desteği dediğim o tarihi geçmişe karşı aldığı, bildiğimiz düşmanca tavrı nedeniyle elde ediyor.

Farklı bir Putincilik türü, Vladimir Putin’in temsil ettiği “kodumu oturtan” otoriter, güçlü, şişkin kaslı erkek figürüne hayranlık duyan, kendilerini de böyle bir lider olarak görmek isteyen, ya da böyle bir lidere tabi olmayı arzulayanlardan oluşuyor. Güç karşısında büyülenmiş Putincilik, daha doğrusu Putinseverlik esas olarak aşırı sağ eğilimli çevrelerde karşımıza çıksa da, bunun sol söylemli versiyonları da maalesef var. Güçlü ve güç timsali lider kültüne tapınanlar için, Putin her bakımdan model teşkil ediyor.

Emiroğlu, Trabzon’un “Liberal Bolşeviği”nin çekildiği köşesinde dünya merakını sürdüren, toplumsal ortamla beşerî uyumunu kollarken haysiyetini de koruyan, Kulaç’ın kendi vakur tabiriyle “birtakım politikacıların faydasız neşelerine” prim vermeme kaygısını hep gözeten bir aydının hüzünlü portresini çiziyor. Emiroğlu’nun şu cümlesi, bu kitabın tacı ve tahtıdır: “Rıfkı Kulaç’ın entelektüel kapasitesi, bir emniyet sorunu olduğundan fazla, toplumsal ve siyasal bir sorundur.” Lüzumlu ve faydalı bilgilerin ötesine açılan meraklarla ilgili bir ‘beka’ sorununu tarif ediyor Emiroğlu. Bizzat taşralaştırıcı bir beka sorunu…

Büyükşehir Belediyesi’ni ve başkanı Ekrem İmamoğlu’nu bu karar için tebrik etmek gerekiyor. Zira, bu karar bir yandan dindar yurttaşların kimliklerinin tanındığını ifade ederken bir yandan da kamu hizmetlerinin sunumunda yurttaşların ihtiyaç ve taleplerinin dikkate alındığını gösteriyor. Ötesi, dışlayıcı laiklikle özdeşleşmiş CHP’nin, ülkenin en büyük şehrini yöneten belediye yönetimi üzerinden dindar muhafazakar camiayla ilişkisini iyileştirme arayışını destekliyor.