Bundan 42 yıl önce, 30 Ağustos günü yapılan Sıkıyönetim Koordinasyon Toplantısında Başbakan Demirel, Fatsa’da sürmekte olan operasyonu değerlendirirken, “olay”ı “Fatsa Cumhuriyeti olayı” diye tanımlamıştı. İşin henüz başında olduklarını, “bu meselenin yarım bırakılamayacağını” söylüyor, “Bırakılırsa yüz Fatsa çıkar” diyordu. Söz konusu operasyon “Nokta Operasyonu” adıyla 11 Temmuz 1980’de askerî birliklerin de katılımıyla başlatılmıştı, yürütücüsü vali Reşat Akkaya idi.

Dünyanın her yerinde seçimin güvenlik içinde yapılması için ne türlü tedbir varsa alınır, Türkiye’ye, Türkiye’nin şu andaki durumuna özgü bir şey değil bu. Ama şu şimdiki bağlamda önemli olan ve gerekli olan bu güvenlikten muhalefet adına sorumlu olanlar. Onların her bakımdan hazırlıklı olması gerekiyor. Herhangi bir aşamada gevşememeleri gerekiyor. Bütün ihtimalleri düşünmüş ve tedbirini almış olmaları gerekiyor. Bu ihtimaller arasında yasaları zorlayacak davranışların varlığı da sözkonusu.

Ece Ayhan, 80’li, 90’lı yılların genç şairleri tarafından sevildi, “müritleri” oldu, bunları kendinden uzaklaştırmaya da çalışmadı. Ama ilk izleyicileri sayabileceğimiz Mustafa Irgat ve İzzet Yasar’dan çok farklı olarak bu gençler onu asıl Devlet ve Tabiat’taki şiirleriyle benimsediler. Bunlar da, sonrakiler de (Zambaklı Padişah, Çok Eski Adıyladır) muhteşemdi tabii. Ama gençler daha öncesine pek ilgi duymamış gibiydi. Kınar Hanımın Denizleri ve Bakışsız Bir Kedi Kara’da yumuşak bir lirizmle, Ortodoksluklar’daysa pırlanta sertliği ve keskinliğiyle gelen o dekadan estetik, gençlere fazla yabancı, fazla nadide, fazla lüks gelmişti galiba.

Günümüzün egemen travma kavramını da (“beden kayıt tutar” başlığı altında yer alan külliyat) büyük ölçüde belirlemektedir özcü perspektif. Diğer yanda, zihni başlangıçta bütünüyle boş ve içeriksiz olarak, bir tür “tabula rasa” olarak düşünen ve bütün işlev ve içeriklerini çevre ile etkileşim halinde edindiğini ileri süren toplumsal inşacı konum vardır. Toplumsal/kültürel tüm alanlarda düşünme biçimlerimizi belirleyen söz konusu ikiliği terk etmeliyiz demek ki. Çünkü hem sahte bir karşıtlık/ikilik vardır burada, hem de söz konusu iki kendilik/entite arasında her türden etkileşimi ve karşılaşmayı hiç dikkate almayan, dahası yok sayan bir tavır.

“Türkiye hangisi ile daha güçlü olur?” sorusuna “askeri güç” cevabını verenlerin oranı sadece %9,6. Öte yandan, %32,0 “ekonomik güç”, %30,6 “güçlü bir demokrasi”, %20,1 ise “toplumsal barış” cevabını veriyor. Bu veriler, Türkiye’de milliyetçiliği ve devletçiliği besleyen militarizmin zayıfladığını göstermesi açısından umut verici. “Ekonomik gücün” otoriterliği ve totaliterliği dışlamadığı dikkate alınarak dışarıda bırakılması durumunda bile toplumun yarısı demokrasi ve toplumsal barışı esas güç kaynağı olarak görüyor.

Hakikatinin bereketli toprağında boy atan zarif iniltilerin inatçı ağaç dalları gibi camlara çarpar, soluğunla balkonlarda usul usul reyhanlar büyür, derin ve karanlık susuşun tren raylarında bir parıltıdır, ürperterek uzar gider; sıvacı kuşları gibi titreyen bakışınsa tüm zamanları taşır heybesinde, ve hırpalanmış bir halkın ruhu ve özlemi senin silinip sonsuzluğa karışan her hatıranda durmaksızın çoğalır, uçsuz bucaksız genişler…

Nasyonal sosyalizmin, askerî-endüstriyel kompleksin kamçısı altında savaşa koşullanmış, sendikasızlaştırılmış, zorunlu çalıştırmalı, toplama kamplı, sürekli olağanüstü halli emek rejimini bir “istihdam” ve “kalkınma başarısı” olarak onun “kötü” yanından, ırkçılığından falan ayrılabileceğinin tasavvur edilmesi, Goebbels’in yüz yıl ömrü olsaydı erişemeyeceği bir propaganda başarısıdır. Bu da ırkçılığa-faşizme karşı suntadan duvarımız.

Tayyip Erdoğan uyuyakalmış intikam duygularını bulmak, uyandırmak, harekete geçirmek üzere bütün detektörlerini çalıştırırken Kılıçdaroğlu insanların birbirlerini anlamalarının önemini ve gereğini vurguluyor. Erdoğan’ın intikam ethosuna karşılık Kılıçdaroğlu “helalleşme” söylemiyle geliyor. Bu bana çok önemli geliyor, çünkü Erdoğan ve yakın çevresinin kavgacı politikası ve iktidar stratejisi Türkiye’de yaşayan insanların birlikte var olma isteklerini ciddi ölçüde zedeledi, yıprattı.

Sahiden toplum kimdi? Akademisyenler de o toplumun parçası değil miydi? O metni imzalayan ve imzalamayan ancak fikren siyasal iktidarın zihniyet çeperlerinin dışında düşünenler, artık bu ülkede toplumun bir parçası sayılmıyor muydu? Toplumsal ihtiyaçlar, sadece siyasal iktidarın, adını koyalım AKP’nin toplum olarak gördüğü bir toplumun ihtiyaçlarına göre mi şekilleniyordu?

Otoriter ve totaliter rejimlerle yönetilen ülkelerdeki muhalif siyasi hareketlerin çoğu gibi HDP de mücadele ettiği siyasi sistemin niteliklerini sadece taşımıyor, ayrıca bunları yeniden üretiyor. Yerellik, yerindenlik, ademimerkeziyet, çoğulculuk, denge ve denetleme, katılımcılık, kolektivite ve kurumsallık, kaynak bölüşümü, eşitlik, adalet, sivil toplum, medya ve akademi ile eleştirel ilişkilerin kurulması gibi değerleri ve hedefleri söylemden öteye gündelik hayatta, toplumsal alanda, kurumsal yapılarda inşa edebildiği ölçüde Türkiye Açılımı karşılık bulabilir.

Hakikate ifade kazandırmak, olaya çehre edindirmek için hile de kifayetsizdir; cümlenin ikna kapasitesini soğuracak, samimiyetine gölge düşürecek olan yalan şaibeye de galebe çalar, teknik hükümsüzdür: “Faciayı konuştursan yalan söyler.” Kesindir bu. Zira her facia başlangıçta dilsizdir, kendi başına, kendi kelimeleriyle konuşamaz, ancak konuşturulur o: ama ne hakla, hangi meşruiyet zemininde, nasıl bir temsil düzeneği içinde?

Kararnamelerin anayasanın yerine geçer ya da pseudo-anayasal, gûya-anayasal işlev görür hale gelmesi, desizyonist zihniyetin nişanıdır. Adı üstünde: kararname. Meclis’ce onaylanmış uluslararası bir yasal metin olan İstanbul Sözleşmesi’nin Cumhurbaşkanı Kararı’yla iptalinin Danıştay’ca uygun bulunması, bunun son numunesi… Desizyonizm, faşizan bir popülizmle ve otoriterlikle tanımlanan, “21. yüzyıl faşizmi” de denen günümüz rejimlerini çözümlemek için işe yarar bir kavram.