Yakın gelecekte yaşanacaklar üzerine söylenenler, meşrebine ve kapasitesine göre reaksiyonlar veren, paketler açıklayarak sonrayı yönetmeye çalışan, bilgiyi farklı biçimlerde kontrol ederek ilerleyen, hakim ekonomik ve politik aktörlerin yazgısına dair. Bozulan ezberlerden veya çöken kapasitelerden bahsedilirken de, bildik yolların fırsatlarından ya da karanlığın koyulaşmasından söz açılırken de hep “onlar” sahnede”.

Marx’ın 19. yüzyılda kurduğu Enternasyonal mi, aradığımız, yoksa Soğuk Savaş’ın bitimi o Enternasyonal’i ve onu izleyen öbür üçünü geçersiz kıldı mı? Soğuk Savaş’ı izleyen “Sıcak Barış” döneminde Gellner’in formüle ettiği “misyon sahibi olmayan tüketiciler enternasyonalizmi”ne mi ihtiyacımız var yoksa? Benim gönlüm birinciden yana ama varolan koşullar bunun gelecekte fazla belirleyici olmayacağını haber veriyor sanki. Öte yandan ikincisi de pek umut vermiyor.

Zaten cesaret, ancak korkuyu tanıyarak mümkün değil mi? Cesaretin ergence korkusuzluktan, veya kollanıyor kayırılıyor, arkalanıyor olmanın verdiği cür’etkârlıktan farkı, korkulacak şeyi bilerek, ‘tanıyarak’ iradî tavır geliştirmek, korkulan şeye karşı öyle veya böyle bir şey yapmak, Yine psikanalizin tarifiyle: “Umutsuzluğa rağmen ilerleyebilme yetisi.”

Demek en önce, bizi beklediğini varsaydığımız eski/normal hayatlarımıza dönmeyi ummaktan vazgeçmeliyiz. Şimdi, derhal ve hiç ertelemeden mevcut varoluş biçimlerimiz üzerine, sürdüregeldiğimiz hayat tarzlarımız üzerine, toplumlarımızın biçimleri ve alışkanlıklarımız üzerine, şimdiki insanlık durumumuz üzerine enine boyuna düşünmeye başlama zamanı çünkü. Hep birlikte ve aynı ortak merakla.

Sadece zaten içinde bulunduğumuz konumları daha da sağlamlaştırma, mevcut yerlerimizi ve ilişkilerimizi tahkim etme, çıplak/biyolojik hayata, saf hayatta kalmaya indirgenmiş hayatlarımıza sıkıca yapışma anlamına gelen söz konusu korku/kaygı tepkilerimizdeki asıl şey, daha ötesini, geleceği düşünmek istememe, gelecekteki zihinsel durumlarımızı iptal etme çabası değil midir?

Müştereklerin piyasa ekonomisi tahakkümü dışına çıkarılması, iktisadi küreselleşmeden üretimde yeniden yerelleşmeye dönülmesi, kamunun düzenleyici gücünün sadece yasayla sınırlı kalmayıp, üretim ve dağıtımda da yeniden aktif hale gelmesi gibi önlemlerin salgın sonrasında kalıcı olma ihtimali var. İnsanların evlerine haftalarca, belki birkaç ay kapalı kalmaları kendilerinin her şeyden önce sosyal bir varlık olduklarını...

Bu düşlerde özne ölümün ve yaşamın sınır hattında durup bakıyor, türlü şekillerde intiharı, protesto vasfını kaybetmiş bile olsa kendi ölümünü belli belirsiz aklından geçiriyor, hayaller kuruyor, suskunluk duvarına çarpıp yitecek bir varoluşu her durumda hayatın değeri meselesi üzerinden söylem alanına taşımak istiyordur.

Can Binali Aydın öykülerinde Albert Camus’nün radikal jestine benzer bir tavırla, edebiyat dolayımıyla siyaset düşüncesini ve pratiğini intihar mefhumuyla yüzleşmeye çağırmak ister gibidir. Yazar öznenin de, yer yer karakterlerin de bir sessizlik alanına çekilerek ifade etmek istedikleri bir sözleri, kısık sesli bir itirazları var bu hususta: bugün siyasetin en mühim meselelerinden biri, belki de en yakıcısı intihar olgusudur...

Görmüş geçirmiş olan için de görüp göreceklerinin başında olanlar için de sarsıcı bir anlaşılmazlık hali var. Daha virüsün ne yapacağı konusunda kafalar netleşememişken bütün bunların sonrasında dünya neye benzeyecek üzerine kafa yormaya başlayınca, görüntü daha da bulanıklaşıyor, kafalar karışıyor. Dünyayı parmağında oynattığı düşünülenler bile çuvallarken sıradan insan ne yapsın. Korona vesilesiyle evlere kapanıp zorunlu tefekkür dar bir alana sıkışınca, ilginç tartışmalar ortaya çıkıyor.

2016 aday adaylığı yarışmasında Sanders’ın sergilediği başarıyı gelip geçici bir parlama olarak azımsamaya çalışanlar 2020 önseçimlerinde ortada münferit bir vaka diye geçiştirilemeyecek kalıcı bir hareketin olduğunu teslim etmek zorunda kaldılar. Hatta öncesinde, 2018 ara seçimlerinde Sanders hareketiyle irtibatlı Devrimimiz (Our Revolution) Adalet Demokratları (Justice Democrats) ve Amerikan Demokratik Sosyalistleri inisiyatiflerinin desteklediği 8 kişinin Temsilciler Meclisi’ne seçilmesi 2008 finansal krizinden beri büyüyen sol dip dalganın başka bir dışavurumuydu.

“Kapitalizm iyi bir sistem değildir” sözünün “yeni” bir söz olduğunu kimse düşünmez. Ama ne zamandır bunu ya da bunu akla getirecek şeyleri söyleyemez durumdaydık. Söylesek, “Daha iyisini söyle” cevabını alıyorduk. Reel-sosyalizmin geride çok az olumlu iz ya da anı bırakarak çökmesinden sonra genel bir “nutku tutulma” psikozuna girmiştik. Doğa gibi tarih de “boşluk” dinlemediği için bu cenahtan çıkmayan sesi öbür cenah çıkarıyordu. Oldukça pervasız bir kapitalizm, gürültülü bir hegemonya kurdu.

Corona virüs salgınıyla içine girdiğimiz, dünya-tarihsel diyebileceğimiz kriz, dayanışmayı, istişareyi, ortak akılları, kolektif eylemi hayatî hale getirirken, hiç lüks, hiç naif değildir o başka türlü bir şeyi, öyle bir ‘güzeli’ aramak... Umuda yakıt vermek için, felâketin ortasında bile, iyi-doğru’yla beraber bir güzel imgesine de ihtiyacımız var galiba.