Tayyip Erdoğan uyuyakalmış intikam duygularını bulmak, uyandırmak, harekete geçirmek üzere bütün detektörlerini çalıştırırken Kılıçdaroğlu insanların birbirlerini anlamalarının önemini ve gereğini vurguluyor. Erdoğan’ın intikam ethosuna karşılık Kılıçdaroğlu “helalleşme” söylemiyle geliyor. Bu bana çok önemli geliyor, çünkü Erdoğan ve yakın çevresinin kavgacı politikası ve iktidar stratejisi Türkiye’de yaşayan insanların birlikte var olma isteklerini ciddi ölçüde zedeledi, yıprattı.

Sahiden toplum kimdi? Akademisyenler de o toplumun parçası değil miydi? O metni imzalayan ve imzalamayan ancak fikren siyasal iktidarın zihniyet çeperlerinin dışında düşünenler, artık bu ülkede toplumun bir parçası sayılmıyor muydu? Toplumsal ihtiyaçlar, sadece siyasal iktidarın, adını koyalım AKP’nin toplum olarak gördüğü bir toplumun ihtiyaçlarına göre mi şekilleniyordu?

Otoriter ve totaliter rejimlerle yönetilen ülkelerdeki muhalif siyasi hareketlerin çoğu gibi HDP de mücadele ettiği siyasi sistemin niteliklerini sadece taşımıyor, ayrıca bunları yeniden üretiyor. Yerellik, yerindenlik, ademimerkeziyet, çoğulculuk, denge ve denetleme, katılımcılık, kolektivite ve kurumsallık, kaynak bölüşümü, eşitlik, adalet, sivil toplum, medya ve akademi ile eleştirel ilişkilerin kurulması gibi değerleri ve hedefleri söylemden öteye gündelik hayatta, toplumsal alanda, kurumsal yapılarda inşa edebildiği ölçüde Türkiye Açılımı karşılık bulabilir.

Hakikate ifade kazandırmak, olaya çehre edindirmek için hile de kifayetsizdir; cümlenin ikna kapasitesini soğuracak, samimiyetine gölge düşürecek olan yalan şaibeye de galebe çalar, teknik hükümsüzdür: “Faciayı konuştursan yalan söyler.” Kesindir bu. Zira her facia başlangıçta dilsizdir, kendi başına, kendi kelimeleriyle konuşamaz, ancak konuşturulur o: ama ne hakla, hangi meşruiyet zemininde, nasıl bir temsil düzeneği içinde?

Kararnamelerin anayasanın yerine geçer ya da pseudo-anayasal, gûya-anayasal işlev görür hale gelmesi, desizyonist zihniyetin nişanıdır. Adı üstünde: kararname. Meclis’ce onaylanmış uluslararası bir yasal metin olan İstanbul Sözleşmesi’nin Cumhurbaşkanı Kararı’yla iptalinin Danıştay’ca uygun bulunması, bunun son numunesi… Desizyonizm, faşizan bir popülizmle ve otoriterlikle tanımlanan, “21. yüzyıl faşizmi” de denen günümüz rejimlerini çözümlemek için işe yarar bir kavram.

Çünkü Danıştay, bugün Cumhurbaşkanı için bir dokunulmaz alan yarattı. Kararda, davacının yani kadınların, kadın örgütlerinin, baronun söyledikleri hukuken çok önemli çünkü tartışmanın hem hukuk hem hayat sınamasında nasıl bir boşluk olduğunu anlatıyor. Sözleşme’nin nasıl yaşattığını anlattığı gibi… Ama ben en az bunun kadar, davalının yani Cumhurbaşkanlığı’nın biz kadınlara ne söylediğini de tartışmaya açmak istiyorum.

Sol üzerine düşünmek, benim için aynı zamanda kendim hakkında, dünyadaki yerim, sorumluluklarım ve yönüm hakkında, -kendiminki de dahil- ruhsal/bilinçdışı süreç ve güdülenmeler hakkında düşünmek olduğundan belki de konuyu bir miktar dağıtıyor, dağılıyorum. Dağınıklığı daha da artırmamak için somut durum ve olaylardan uzak durmaya çalışıyorum. Yine de çeşitli tezahürlerine çeşitli platformlarda rast geldiğim, çeşitli biçimlerde gündeme taşınan, tekrarlanan, aktarılan, saçaklanan bir örnekten/ezberden daha bahsetmek isterim.

Bu mecranın okurları ve çoğu yazarları için de okuma ufku International New York Times, The Economist veya Liberation ile sınırlanmış gibi. Bilginin gazetecilik düzeyine oturması kadar, Batı’nın eleştirel akımlarına kapalı kalması da üzücü. Mesela geçenlerde bu ülkeye Rusya’dan Ilya Budraitskis adlı muhalif Marksist bir genç yazar gelmiş ve yeni TİP’e son zamanlarda katılan bir Troçkist çevre tarafından ağırlanmıştı.

Bu çağrının Kürtlerin muhatapları nezdinde de karşılık ve destek bulması gerekir. Çözüm Süreci’nde AK Parti hükümeti ve dönemin devlet bürokrasisi bu desteği sundu. Seçim arifesinde olduğumuz bu dönemde müstakbel iktidar bloku Demirtaş’ın yaptığı ve bir tür ikinci Türkiye Açılımı anlamına gelen dönüşümü destekleyecek mi? Desteklemezse, bu duruma rağmen HDP böylesi radikal bir dönüşümü sırtlayabilecek mi? Soruları artırmakta ve tartışmayı sürdürmekte fayda var.

Dün, Ulus Baker’i kaybedişimizin 15. yılıydı. Son yıllarında isteyip de yapamadığı nice işlerden biri, varıp bir memleketi Kıbrıs’a uğramaktı, Kıbrıs’a göz ucuyla hep bakardı - galiba bir asi melankoliyle. Ulus’un Kıbrıs’tan taşıyıp getirdiği bir söz var: Beytambal, beytambal kalmak. Çocukluğunda özellikle babaannesinden sık işittiğini söyler. Beytambal, “miras kalıp hiçbir işe yaramayan mal mülk” demektir Kıbrıslıların dilinde.

Roman tekniği bakımından aksayan bu tür taraflarına rağmen Kaplanın Sırtında “kendini okutan” anlatılardan biri. Bu da sanırım Livaneli’nin Abdülhamid yorumundan kaynaklanıyor. Livaneli şimdiye dek pek rastlanmadık bir “utangaç Batıcı” Abdülhamid portresi sunuyor. Bu, ne AKP devrinde üretilmek istenen Batı karşıtı (İngiliz elçisi tokatlayan, ajanları kendi elleriyle tespit edip sarayından kovalayan) Abdülhamid portresine tam olarak uyuyor ne de muhaliflerine “kan kusturan”, basını ve düşünce hayatını sansür eden, maslahatçı ve pan-İslâmcı Kızıl Sultan imajıyla örtüşüyor.

Gerçeğin ne olduğu aşağı yukarı bu kadar sarihken, onu sansürlemek, onun izlenmesini, dinlenilmesini, okunmasını ve yayınlanmasını yasaklamak başka bir şey söylüyor aslında. İkili bir şiddet biçimi vardı muhakkak ama bir yandan da bunun kamusal bir boyutu var. Çünkü gerçeğin, hayatta var olanın, dünyanın kendi bildiklerinden başka bir halinin görünmesini istemiyorlar. Yasaklarlarsa sahiden yok olacağını düşünüyorlar. Yokmuş gibi yaparlarsa, belki bir gün gerçekten yok olur zannediyorlar.