Öteden beri bu ayrışmayı Türkiye’nin en ciddi sorunu olarak görmüşümdür. Bu nedenle bu ülkede sol siyasetin kendi dışında güçlerin yaratmış olduğu bu ayrışmanın verili koşulları içinde hareket etmekten kaçınması gereğine inanırım. “Batılılaşmacı” kesim sırf batı yanlısı olduğu için “ilerici” değildir; geleneksel kesim de bundan ötürü “gerici” bir rol oynamaya mahkum değildir. Sol da bu çatışma mirasını sorgusuz sualsiz devralmak zorunda değildir.

HDP’nin temsil ettiği ana-akım Kürt siyaseti 1999 yılından bu yana “demokratik cumhuriyet”, “demokratik özerklik”, “yerel demokrasi”, “Türkiyelileşme” gibi kavramlar etrafında siyasi önermeler geliştirdi. Bununla birlikte tüm bu siyasi projeler ucu-açık ve belirsiz siyasi çerçeveler sundu. Bu önermelerin sürekli değişmesinin yarattığı sorunlar bir yana, içerdiği belirsizlikler çözüm süreçlerinde diyalog olanaklarını genişletse ve müzakere masasını canlı tutsa da çatışma dönemlerinde siyasi ufkun kaybına neden oldu.

1990’lardan beri siyasi aktüaliteyle ilgilenen birisi, otuz yılda acaba kaç defa “Milliyetçilik yükseliyor” haber-yorumlarına maruz kalmıştır? Bu ünlemli “konu,” Mayıs 2023 seçimlerinden sonra bir defa daha yine “yükseldi:” Milliyetçilik yükseliyor… Önce bu “haberin” soy kütüğünü inceleseler, belki cevaba daha yaklaşmış olurlar. Eski ve mütemadi “yükselişlerinin” unutulu unutuluvermesi, milliyetçiliğin yükselişinin en bariz âmili olabilir.

Ama yine de biz, olan biten onca ümit ve heves kırıcı şeyden sonra bile, insanın büyük serüvenine, büyük insanlık hikayesine bakmaya devam etmeliyiz. Kendi edilgen, tabi varoluşuyla yüzleşmek ve onu aşmak, bıkıp usanmadan öteye geçmek isteyen insanın benzersiz mücadelesine. Hayatın başlangıcındaki bağımlı ve muhtaç konumunu ve koşullarını durmaksızın aşarak kendini etkin bir fail, bir özne katına yükseltmenin, kendi kaderine hükmetmenin imkanlarını ısrarla merak eden ve arayan büyük insanlığın çabasına.

Tayyip Erdoğan yönetiminin Türkiye toplumunu bugün içine soktuğu durum ve iktidarda kalırsa götüreceği istikameti dikkate alarak, bu farklı tasarı ve özlemlerimizi öne sürmeden önce, bu gidişe amasız fakatsız dur dememiz gerekiyor. Bu gidişe şimdi ve burada dur demenin önemi ve bunun mümkün olan en yüksek oranda ifade edilmesinin sorumluluğunun bilincinde olarak 28 Mayıs’ta “yeter artık, dur!” çığlığının duyulması ve üstün gelmesi için sandık başına gideceğiz.

Bu gelişmelerin muhalefet cephesinin dilini milliyetçiliğe daha fazla yaklaştırdığını da söylüyorlar ki bu yorum bana da doğru geliyor. Pek mutlu olduğumu söyleyemem böyle olmasından. Çünkü zaten epey savrulmuşlardı oraya doğru. Belki “savrulma” fiili yanlış; yani zaten oradaydılar. Daha önce de yazmış, söylemiştim: Türkiye’nin “ideolojiler sofrası”nda, milliyetçilik ana yemektir, onun dışında kalan bütün ideolojiler ise “garnitür”.

MHP, İYİ Parti, Zafer Partisi ve Büyük Birlik Partisi toplamda %23’ü buldu. 15 Temmuz sonrası hem AK Parti ve ortağı MHP hem de CHP dahil muhalefetin milliyetçiliğe yaptığı yatırım Türkiye siyasetini milliyetçi partilere mahkûm etmiş durumda. Bu partiler ister dağınık olarak kalsın ister Tuğrul Türkeş’in önerdiği şekilde bir “milliyetçi lig” altında bir araya gelsin, seçim sonrası Türkiye siyasetini etkileyecek en önemli gelişmelerden biri yükselen Türk milliyetçiliği olacak.

Siyasete soluk aldırmak demek, kadınlara da soluk aldırmak demek olacak. Ya da tam tersi… HÜDA PAR’ın parlamentoda olduğu bir tabloda, kadınların sözünün meclisten içeri girmesi çok önemli. Kemal Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanı olabileceği bir sistemde belki bu daha görünür olacak, Cumhurbaşkanı kararnameleriyle sisteme, sivil siyasete, hak savunucularına soluk aldırmak daha mümkün olabilecek ama unutmayalım Cumhurbaşkanı kararnameleri ile aynı konuda parlamentodan yasa çıktığında uygulanacak olan şey yasalar.

Ortaya çıkan tabloya bakarak, Millet İttifakı’nın adayı Kılıçdaroğlu değil Mansur Yavaş olmalıydı diye homurdanan ve kendilerince “parlak bir eleştiri” yapanlar aslında “Alevi-Kürt Kemal”e kıyasla “Sünni-Türk Mansur”un milliyetçiliğinin geniş kitleler nezdinde daha çok karşılık bulacağını, daha inandırıcı olacağını anlatmak istiyorlar. Devletin tüm imkânlarıyla, medyayla, kendine bağlı sermaye ve bürokrasiyle topluma milliyetçilik pompalayan AKP-MHP ile milliyetçilik yarışına girmenin isabetli bir strateji olup olmadığı ise pek sorulmuyor.

Seçim kampanyasına, sandık korumaya, gerçekten “demokrasi emekçisi” sözünü hak eden nasıl muazzam bir emek sarf etti, ediyor insanlar. Örgütlenme, insanlarla konuşma, temasa, ikna çabasına sarf edilen emekten çok daha fazla… Siyasetin imkânını seçime kilitleyen istibdadı yıkmanın veya geriletmenin tek yolu oy ise eğer, öyle oluyor… Enerjiler, oya giden yolda da sarf edilmesi gereken uzun vadeli emekten ziyade, doğrudan oy gayretine hasredilmek zorunda, oluyor.

İnsanlığın büyük tereddüt anları var. Tarihin hiç olmadığı kadar hızlanmış gözüktüğü, ama gerçekte tıkandığı, üst üste yığıldığı, biriktiği anlar. Bekleyiş ve sabır anları. Can sıkıntısı, acı ve belirsizliğin yoğunlaştığı, temel soruların en saf halleriyle yeniden geri döndüğü zamanlar. O sırada kendimizi ne ile oyalıyor olursak olalım başka her şeyi iptal ederek önümüzde genişlemeyi sürdüren ve daha çok çabalayarak sözcüklerle doldurmaya çalıştığımız devasa bir boşluğun soruları...

Eğer muhalefetin kazanacağına dair emareler fazlalaşırsa veya seçim sonucu muhalefet lehine az farkla olursa AKP-MHP taraftar kitlesinin –en ılımlı deyişle– “galeyana gelmesi”ne hazırlıklı olunmalıdır. Yani, AKP-MHP sultasına karşı yıllardır biriken tepki potansiyeli üzerinden yükselen muhalefetin; bu tepki bir zafer sevincine dönüşürken itidalini koruması, yenilgisini bir hınç patlamasıyla güya telafi etmeye zaten teşne o kesimi yapabileceği şirretliklerle baş başa bırakacak bir olgunlukla davranması son derece önemli ve gerekli olacaktır.