Güncel

20 Eylül 2020 Pazar

Tevfik Kanoğlu

Bazen şanslıyızdır, bilinir bir sebebi olmamasına karşılık, tek bir gece gözümüz kan çanağına; vücudumuzsa bir organ eskisine döner fakat bu geçicidir, sağlıklı bir bilincin bir göz açıp kapamayla üstesinden gelebileceği türden tatlı bir basiretsizliktir. Bazense oldukça şanssızızdır. Gecenin, günü hiç doğurmayacakmış gibi uzun bekleyişinde, ezgili kilise çanları belleğimizin uzak beldelerinde karanlık dualara dalar; sıkışıp kalırız.

17 Eylül 2020 Perşembe

Şahap Eraslan

Duyguları da Vururlar

Saygıyı hissetmek, duygusal olarak zenginleşmektir de aynı zamanda... Burada bahsettiğim saygı, “ne kadar da duygulu olunduğunu” göstermek için dramatik biçimde teşhir edilen değil, ilişkide oluşan ve gerçekten deneyimlenen bir şeydir... Ancak böyle bir saygının ön koşulu öteki’ni taktir edebilmek, onun kıymetini teslim edebilmekten geçer. Oysa bizim kültürel dünyamızda bireysel ve kolektif narsizmimiz “öteki’nin değersizliği (hatta aptallığı)” varsayımı üzerine kuruludur.

Bulgaristan’da Hükümet Karşıtı Protestolar: Yolsuzluk İstifa!

15 Eylül 2020 Salı

Onur Ciddi

Bulgaristan’da Hükümet Karşıtı Protestolar: Yolsuzluk İstifa!

Borisov’un 2009’dan bu yana mutlak hakimiyeti sırasında, yolsuzlukla mücadelede istenilen sonuçların alınamaması, hükümete karşı olan güvensizliği giderek arttırmış durumda. Buna karşın, Borisov kendi kitlesini yıllar içinde bir arada tutmayı ve zamanla da kemikleştirmeyi başarmış görünüyor. Diğer taraftan, ülkenin 1990-2009 arasında yaşadığı şiddetli ekonomik bunalım neticesinde bir türlü durulamayan politik dalgalanmalara kıyasla, Borisov halen halkın en azından üçte birinin desteğini arkasında tutabiliyor.

14 Eylül 2020 Pazartesi

Ceren Cevahir Gündoğan

Dersim Alexanderplatz: “Memleket nere?”

Dersimlilerin kendine özgü mistisizmini de tuhaf bulur Devrim. Annesinin günlerce rüyasında çiçek görmesi üzerine babasına bilet al diye tutturması ve bu bilete büyük ikramiyenin çıkmasını Rüya’ya “Annemler çok tuhaf Marksistlermiş” diye anlatır. Rüya’yı etkilemek için aldığı Zazaca albümlerden Metin-Kemal Kahraman’ın o çok büyülü Ferfecir’ine tutulur...Amcası Ahmet de Devrim’le birlikte Dersim’e gider. Kök, gövdeyi çağırırken bilindik bir kavuşmayı görmeyiz Dersim Alexanderplatz’da. Dersim’de konuk oldukları amca ve yengesinin gündelik yaşamına eklemlenir. Gelmelerinin şerefine kurban keserler.

“Evde Kalmış” Çinli Kızlar Müesses Nizamı Tehdit Ediyor

13 Eylül 2020 Pazar

Cevdet Kadri Kırımlı

“Evde Kalmış” Çinli Kızlar Müesses Nizamı Tehdit Ediyor

Komünist rejimin kurulmasından sadece bir yıl sonra 1950’de ilk evlilik kanunu çıkarıldı. 1954’te kabul edilen ilk anayasada da kadınların siyasi, ekonomik, kültürel ve toplumsal alanlarda erkeklerle eşit haklara sahip olduğu maddesi yer aldı. Bizzat Mao’nun öncülük ettiği evlilik kanunu bir anlamda toprak reformunun mütemmim cüzü idi. Özellikle kırsal kesimde alınıp satılan bir meta durumunda olan kadınların rızası dışında evlilikler yasaklanıyor, her evliliğin kayıt altına alınması zorunlu hale getiriliyordu.

11 Eylül 2020 Cuma

Michael Hardt

Dostum David Graeber’ı Yâd Etmek

David Graeber, parmakla gösterilecek bir akademik eylem insanıydı. Pek çok profesör zaman zaman gösterilere katılır ve dilekçe imzalar; yine pek çok eylemci araştırmasını yürütür, hocalık yapar, bunları biliyoruz. Şu var ki David hem eylemciliğe hem akademisyenliğe öyle derinden bağlıydı ki, bunlardan herhangi birine öncelik atfetmek pek mümkün değildir. Açıkçası onun için eylemcilik ve akademisyenlik birbirini besler, zenginleştirirdi.

Hünerli bir Anarşiste Veda: David Graeber’ın Ardından

10 Eylül 2020 Perşembe

Sercan Çınar

Hünerli bir Anarşiste Veda: David Graeber’ın Ardından

Anarşist bir antropolog olarak toplumun en ezilen kesimleri ile en az yabancılaşmış kesimleri arasında kurulacak devrimci koalisyonlar uğruna Graeber’ın harcadığı entelektüel enerjinin son büyük ürünü olan Bullshit Jobs (Gereksiz İşler), gelişmiş ülkelerdeki iş tanımının finansallaşan geç kapitalizm ile birlikte geçirdiği dönüşümü ve bunun alternatif toplum vizyonlarına sirayet etme biçimlerini sergilemesi açısından özel bir değerlendirmeyi hak ediyor.

2020 Adli Yıl Paketi: Bir Dilekçe Yazma Serüveni

9 Eylül 2020 Çarşamba

Nuray Özdoğan

2020 Adli Yıl Paketi: Bir Dilekçe Yazma Serüveni

Hukuk derneklerinin makbul olmayanları kapatıldı. Savcılık kararları ile avukatların bir kısmının Anayasal suçlar kapsamındaki davalarda savunmanlık yapmaları yasaklandı. Dilekçeleri, açıklamaları, raporlamaları suçlama konusu oldu. Toplu tutuklama ve yargılamalar ile hak savunmanlığı imkânsız hale getirilmeye çalışıldı. Sokağa çıkma yasağı dönemi yargılamaları ise, kuralların tümden askıya alındığı dönemler olması, meselenin varabileceği sınırları göstermesi açısından önem arz ediyor.

İnsansız, Davetsiz ve Sahipsiz Bir 30 Ağustos

7 Eylül 2020 Pazartesi

Reyhan Ünal Çınar

İnsansız, Davetsiz ve Sahipsiz Bir 30 Ağustos

AKP, 2012 yılında çıkardığı tören yönetmeliği ile bir dizi değişikliği daha uygulamaya koydu. Bu değişikliklerin asil amacı, ancien regimein anlam ve varoluş gücünü belleklerden silmek olsa da, iç ve dış çeşitli siyasal dengeler ile Kemalist ruh ve değerlere sahip hatırı sayılır bir nüfusun hâlâ var olması, bütün otoriter kestirmeciliğine rağmen, Erdoğan rejiminin Kemalizm’i dobra dobra reddiyesini engelliyor.

Bilge Karasu’nun “Usta Beni Öldürsen E!” “Masalı”nın Aşırı Gerçek Halleri

6 Eylül 2020 Pazar

Osman Damla

Bilge Karasu’nun “Usta Beni Öldürsen E!” “Masalı”nın Aşırı Gerçek Halleri

Çırağın bir ölüm habercisi olarak gördüğü siyah noktanın/benin de zaman ve mekânla ilişkisi dikkate değerdir. Artık kimsenin yüzünde ben görmediği zamanlar söğütlerin hayalini kurduğu zamanlardır. Düşler, hayaller ölümü uzaklaştıran unsurlar olarak görülse de bu uzaklaşmayı düşünmüş olmak da bir düş olarak görülür. Gelip geçicidir.

Dersim’den Batman’a Cumhuriyet'in Kürt Kadını

4 Eylül 2020 Cuma

Taha Baran

Dersim’den Batman’a Cumhuriyet'in Kürt Kadını

Yazı Orhan’ın tecavüzünü anlatmak üzere yola çıkıp günün sonunda intihara sürüklenen kızı, aileyi ve Kürt kültürünü sorumlu tutmasıyla sonlanıyor. Yazar, Kürt kültürünü toplumsal cinsiyet eşitliğinin olmayışıyla, aileyi bu kültürü benimseyip kız çocuklarını mal gibi görmekle, kız çocuğunu ise kendini maaşlı bir askere “yamayan” olarak suçluyor. Özgentürk, tecavüzcünün dayandığı güç ve iktidar ilişkisini anlamak için yola çıkarken, neden tecavüze uğradığı cevabını aramakla kapatıyor konuyu.

“Yoksulun Merhameti Gasp, Gencin Merhameti Rap”

2 Eylül 2020 Çarşamba

Sinem Demirel

“Yoksulun Merhameti Gasp, Gencin Merhameti Rap”

Güç sahiplerinin her alana hâkim, acımasız ve vahşi olduğu dünyada, toplumdan her zaman kesin çözümlü, nokta atışlı, uzun soluklu çözümler üretmesini beklemek pek adil değildir. Sisteme tabi olanlar elbette kısa soluklu çözümlerin ancak bir yarabandı görevi gördüğünün farkındadır fakat aynı özneler, tabi olduklarına da her zaman doğrudan isyan etmeyebilir.

Feminist Odalar (VIII): Osmanlı’da İlk Kadın Dergisi, Şükûfezâr (I)

31 Ağustos 2020 Pazartesi

Onur Bütün

Feminist Odalar (VIII): Osmanlı’da İlk Kadın Dergisi, Şükûfezâr (I)

Şükûfezâr dergisinin yayımlandığı dönemi göz önünde bulundurarak, kadınların erkeklerle bir tartışmaya girmeksizin, kendi üretimlerini diğer kadınlara ulaştırmayı planladıkları, okuma ve yazma eylemini kadınlara ait bir faaliyet olarak tasarladıklarını söyleyebiliriz.. Dinî geleneğin ve muhafazakârlığın “Ev”e bakışında evin kutsallığı, hicap ve edebin nüvesi olarak görülmesi gibi özelliklere eklemlenen, Müslüman kadınların okuma, yazma ve aydınlanma çalışmalarının bir ürünüdür Şükûfezâr dergisi.

30 Ağustos 2020 Pazar

Nilüfer Kafescioğlu

Issız Adamlara Vurulan Pervane Kadınlar

Issız erkeklerle ilişkiyi çekici görmeyen kadınların Clarissa Pinkola Estes’in anlattığı gibi şaşmayan kuvvetli içgüdüleri vardır. Reddedildiklerini hissettiklerinde dağılmadan uzaklaşıp yollarına devam edebilme yetileri de yerindedir. Onlar ikaz işaretlerini fark edebilir. Kendilerine verdikleri değer, ıssız bir adamın onları beğenip sevmesi ile ilişkili olmadığı, kendi içlerinde bir yerde var olduğu için bu ıssızlıktan bir bağ oluşmayacağını anladıklarında dansı terk edebilirler.

27 Ağustos 2020 Perşembe

Taçlı Yazıcıoğlu

Çirkin Cennet, Çabuk Nostalji

Bizim şu alıştığımız nostaljinin zaman aralığı yirmi-otuz, bilemediniz on yıllarla başlardı. Son yıllarda artan eskiyi bozarak yenisini yapma ve bu şekilde yaptığını kendine mal etme merakı ve tabii ki sağlanan muhtelif rant, bir de üstüne gelen küresel salgınla nostaljinin zaman aralığı daraldı.

Mutlu Yalnızlık: Gilles Deleuze’ün Mektupları

28 Ağustos 2020 Cuma

Yağız Ay

Mutlu Yalnızlık: Gilles Deleuze’ün Mektupları

Mektupları bir kitap içinde okurken onların bir özel yazışma olduğunu unuturuz, orada kamusal kişiliğine aşina olduğumuz yazarın belirleyici niteliklerinin farklı bir veçhesini görmeyi bekleriz. Karşımıza çıkansa çoğu zaman bir sıradanlık, bir hayal kırıklığıdır. Hayran olduğumuz şairlerin çirkin düşüncelerini, filozofların aptallıklarını, romancıların dikkatsizliğini görürüz mektuplarda.

Covid-19 Her Derde Deva: Neoliberal Ekonomi ve Evrim

25 Ağustos 2020 Salı

Osman Elbek

Covid-19 Her Derde Deva: Neoliberal Ekonomi ve Evrim

Sosyal koşulların ve çevresel faktörlerin kuşaklar arası belirleyiciliğini ortaya koyan bu araştırmalardan sonra hâlâ insanlara dönüp utanmadan “Sağlık Senin Elinde!” nasıl denilebilir! Anneanne ve babaannelerin yaşamları ve onların maruz kaldığı koşullar, DNA diziliminde fark yaratmasa dahi bugünü ve geleceği belirliyorsa, onların yaşadığı yoksunlukların bedeli torunların bedenlerinde hastalık olarak yansıyorsa, sağlık nasıl kişinin elinde olabilir?

Belarus: Silah Bir Diktatörün Elindeki Son Çare mi?

24 Ağustos 2020 Pazartesi

Ahmet İnsel, Barış Özkul

Belarus: Silah Bir Diktatörün Elindeki Son Çare mi?

Eski bir İngilizce öğretmeni ve tercüman olan 37 yaşındaki Svetlana Tikhanovski’in adaylığı, en başta Lukaşenko’nun beklemediği bir şekilde gelişti. Lukaşenko, dışarıya Belarus’ta demokratik bir yarışın olduğu izlenimi vermek için, Tikhanovski’yi zararsız bir aday olarak görmüş ve adaylığını engellememişti. Ama Svetlana Tikhanovski seçim kampanyasında beklenmedik bir ilgi gördü. Muhalefet güçlenebilmek için bir siyasi liderden ziyade bir sembole ihtiyaç duyuyordu ve Tikhanovski bu sembolik konuma oturmuştu. Tek vaadi demokrasi ve altı ay içinde yeniden temiz ve namuslu seçimlerdi.

23 Ağustos 2020 Pazar

Erdem Özgül

Dünyada Van, Van’da Fikret Ürgüp

Ürgüp’ün “Van”, “Sen Gideli”, “Termal Oteli”, “Tren Yolculuğu” ve “Nevzat” öykülerini okuyanların ne denli sarsıldığını göz önüne getirebiliriz. “Van” bir yanıyla kaybın, diğer yanıyla dengede durmanın, durulamazsa yok olmanın öyküsüdür. İnsanlar vardır, birbirine yabancı, Devlet Demir Yolları çalışanları vardır, alkol alırlar, kışa dayanmak zordur. Şakalaşmak belki mümkündür ama aşırıya kaçmak affedilir şey değildir. Üşümüş insan bedeni kolaylıkla kırılır.

21 Ağustos 2020 Cuma

Özgür Taburoğlu

Issız ve Gaddar Adamlar

Yalnız başına kalmaları, nesnesiz hayat sürmeleri çoğu zaman daha hayırlı olabilen bu aşırı tiplemelerden ıssız olan herhangi bir nesne hayatına dahil olduğunda, gaddarsa nesne kaybında, içerikleri farklı olsa da eşbiçimli korku veya dehşet duyguları içine girerler. Türk filmlerinden örneklemek gerekirse, doğal olarak Issız Adam'da Alper'in Ada ile yaşadıkları ilkini; Gönül Yarası’ında Halil'in Dünya ile bağlantısı da ikincisini örnekler gibi görünür.

Maskeler ve Zombiler: Bir Covid-19 İkonografisi

19 Ağustos 2020 Çarşamba

Özen B. Demir

Maskeler ve Zombiler: Bir Covid-19 İkonografisi

17. yüzyıldaki “veba doktoru” imgesi ve tütsü/parfüm/çiçek kokularının teneffüs edildiği gagalı maskeler, giderek bulaşıcı hastalıklara ilişkin miasma teorisinin mikrop (germ) kuramı ile ikame edilmesi derken, 1890’lara gelindiğinde maskelerin önemi kısmen anlaşılacaktı. Gerçekten de İngiliz cerrah Joseph Lister’ın asepsi tekniklerini ortaya koyması, zamanının cerrahlarını etkilemiş ve 19. yüzyılın son çeyreğinde artık ameliyathanelerde bez parçaları operatörlerin yüzlerini sarmaya başlamıştı.

Afife Jale’den İstanbul Sözleşmesi’ne Bakmak

17 Ağustos 2020 Pazartesi

Mete Kaan Kaynar

Afife Jale’den İstanbul Sözleşmesi’ne Bakmak

Dün Afife Jale’nin açtığı yoldan, bugün İstanbul Sözleşmesi’nin kaldırılmaması için mücadele edenler yürümekte, Afife Jale ile başlayan hak mücadelesinin bayrağını onlar taşımakta; onlar hakim değer yargılarına, onlar müesses nizama karşı çıkmaktadırlar. Afife Jale’yi sahnede her gördüğünde “avradını şanoda gördüğünü” sanan, her muhalifi “dinini, milliyetini, namusunu unutmakla” suçlayan Kadıköy polis müdürü ve onların torunları er geç yenilecektirler.

16 Ağustos 2020 Pazar

Gözde Yılmaz

Tinin Çağrısı

Kişinin, yaşadığı toplum ve kendi korkuları tarafından baskılanan, manipüle edilen, başkalık giydirilen bilinci, ‘’kendi’’ olana dair anlatılardan yola çıkarak, düşüncelerini ve bedenini kurgular. Bu kurgunun zamanla, gerçekleşemeyen arzular ve ait olma anlatıları tarafından ‘’rahatsız edilmesi’’, tine, yani özne ve nesnenin özdeşliğine ket vurur. Varlığın, var olana egemen olduğu bu hal, kendilik imajinasyonunu dönüşüme uğratır.

14 Ağustos 2020 Cuma

Şahap Eraslan

Kötülüğün Çekiciliği

Her gün haber dinleyen dünyayla ilgili biri, farkında olmadan “kötü”yle zaman geçirir aslında. İnsanın suç, kötülük ve sapkınlıkla ilgili haberlere bu kadar zaman ayırmasının, bu haberlere böylesine ilgi duymasının bir açıklaması ve anlamı olmalı. Öğleden sonra yayınlanan, içinde her türlü kötünün olduğu programlar bizimle hiç ilgili değilse neden izliyoruz?