Güncel

5 Ekim 2022 Çarşamba

Gözde Yılmaz

Nazilerin başarısız olması ve savaştan sonra yeni hükümetin kurulmasının ardından gelen “sembolik” yargılamalarda, Griesinger gibi “sıradan” bürokratların bahsi geçmiyor tabii; onlar “suçlular arasında suçsuz” olarak kalıyorlar. Aileler, “hafıza duvarları” yaratıyor ve toplum “yüzleşiyormuş gibi” yaparak, günlük koşuşturmaları ve meşguliyetleri ile, bugüne değin bu duvarların ardında yaşamaya devam ediyor…

30 Eylül 2022 Cuma

Cengiz Aktar

Yunanistan’ı Okuyamamak

Kronik bilgi ve analiz eksikliği sonucunda Türkiyeliler 1974 sonrası Yunanistan’ın dönüşümünü, demokrasiye geçişini (metapolitefsi) ve AB yolunu atlarlar. Öyle olunca da bugünkü Yunanistan’ı okuyamazlar. Mesela, “2011’de başlayan derin iktisadi ve mali bunalım sonrasında, diğer bir deyişle popülist sağın semirmesine son derece müsait bir siyasi ortamda, Yunan aşırı sağı neden mecliste üç sandalyeden fazlasını kazanamamıştır?” sorusunun cevabı Türkiye’de bilinmez.

28 Eylül 2022 Çarşamba

Türkân Yalçın

"Nefret Ediyorum, Öyleyse Varım!"

Ceza Kanunu’nun 216/1. Maddesi Kimleri Koruyor?

Günümüz baskıcı sistemlerinde, “farklı” veya “yeni” olanı bastırma tutumu, genellikle “güvenlik” ihtiyacıyla temellendirilir. “Farklı olan”, statükoya karşı bir tehdit olarak algılanır. Egemenler, bu tehdidin toplumun tamamını hedef aldığı propagandasıyla baskıcı tutumlarının toplumun geniş kesimlerince sahiplenilmesini sağlamaya çalışırlar. Oysa “farklı olan”ın tehdit ettiği şey, toplumun varlığı değil, egemenlerin konumudur. Dolayısıyla baskıcı politikaların meşruluk temeli olarak ilan edilen “güvenlik” gerçekte toplumun değil, fakat egemenlerin bir ihtiyacıdır.

“Kadın, Yaşam ve Özgürlük"ün Dışavurumu Olarak İran’daki Ayaklanmalar

26 Eylül 2022 Pazartesi

Saeid Mozafari

“Kadın, Yaşam ve Özgürlük"ün Dışavurumu Olarak İran’daki Ayaklanmalar

Bu ayaklanmanın mahiyetine dair gözlemlenen önemli bir diğer etken ise İran rejiminin kırk dört yıl içerisinde madunlaştırdığı farklı toplumsal kesimlerin ortak bir zeminde, yani baskıya ve zulme karşı kendiliğinden birleşmesidir. Sınıfsal, toplumsal cinsiyet, etnik ve mezhepsel boyutları olan bu maduniyet durumu farklı toplumsal sınıflardan olan “sıradan” insanların politikleşmesine neden olmuştur.

25 Eylül 2022 Pazar

Ahmet İlhan

Korku-Yorum ve Korku Kültürü

Korku, esasında öz varlığımızı bir tehdit altında hissettiğimizde ortaya çıkan bir duygu durumu olunca korku içinde olmamızın belirgin işaretlerine, nedenlerine bakarız. Yaşamımızın asgari bir güvence altında olmaması ne demektir? Neden, neyden bu kadar korkarız? Bir toplum, bir devlet olmanın belki de ilk koşulu korkulara karşı, bireyin yaşamsal güvencelerini sağlamak değil midir?

Aşırı Sağın Zaferi ve İsveç'e Özgü Bir Hoşgörüsüzlük

22 Eylül 2022 Perşembe

Gina Gustavsson

Aşırı Sağın Zaferi ve İsveç'e Özgü Bir Hoşgörüsüzlük

İsveçlilerin çeşitlilikten duyduğu bu rahatsızlık şimdiye kadar büyük ölçüde gözlerden kaçtı, çünkü İsveçliler aslında çoğulculuğa değil, başka bir şeye, değişime açıklar. İsveçliler modernliği benimseme eğilimindeler. Ancak, politik psikoloji uzmanı Karen Stenner'in de gösterdiği gibi, değişim karşısında rahatsızlık duymak başka bir şeydir, farklılık karşısında huzursuzluk duymak ise bambaşka bir şeydir. İkinci tutum, otoriter bir siyasi hoşgörüsüzlükle ilişkilendiriliyor.

Savaş Hiç Bitmedi, Barış Süreci Hiç Var Olmadı

19 Eylül 2022 Pazartesi

Bahruz Samadov

Savaş Hiç Bitmedi, Barış Süreci Hiç Var Olmadı

Müzakereler tamamen iktidar tarafından yönetiliyor ve diğer toplumsal aktörler alternatifler sunmakla ilgilenmiyor. Bu durum, Azerbaycan'ın ekonomik zorluklarına ve İkinci Dağlık Karabağ Savaşı gazilerinin intihar dalgası gibi can yakıcı bir soruna rağmen, sadece rejimin gücünü pekiştiriyor. NIDA'nın (Nida Vətəndaş Hərəkatı) barış yanlısı açıklamasında olduğu gibi, savaşa karşı çıkan bazı sesler olsa da, bu zayıf (ama cesur) gruplar alternatif öneriler sunmak için gereken nüfuzdan yoksunlar.

Bilginin Dolaşımı Avrupa’yı Nasıl İnşa Etti?

18 Eylül 2022 Pazar

Galip Çağ

Bilginin Dolaşımı Avrupa’yı Nasıl İnşa Etti?

Chaubet bu rafine metnin daha girişinde yaşlı kıtaya dair çok önemli bir arayışı, odağı dile getirir: Öteki’nin varlığı. Lakin devamında da bu arayışın temelinin, bir meraktan öte rekabet hissi ile beslendiğini de oldukça objektif bir şekilde tespit eder. Avrupalı devletler özellikle 19. yüzyıl ve devamında güçlü bir üstünlük yarışındadır. Böyle olunca da başını Almanların ve Fransızların çektiği fikir adaları, Avrupa için yeni enerji kaynakları olarak kendini gösterir.

Mücadele İzleri: Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Arzu ve Öteki

16 Eylül 2022 Cuma

M. Utku Yeşilöz

Mücadele İzleri: Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Arzu ve Öteki

Siyasi ve toplumsal mücadelenin iz bıraktığı durgun boşluğu hareketlendiren kadın karakterler, Halide Edib’in kendi biyografisiyle ciddi benzerlikler taşır. Bunun yanı sıra ısrarla diyebiliriz, onun eserleri aynı anda kadın ve yazar olarak kendini tanımlama mücadelesidir. Yapısal benzerlikler taşıyan, otobiyografik roman olarak da tanımlanan eserleri, 20. yüzyıl başında kadın olarak kendini yazma sorunsalına dikkat kesilmemizi sağlar.

İmparatorluğun Değil Kraliçe’nin Yasını Tutmak

14 Eylül 2022 Çarşamba

Maya Jasanoff

İmparatorluğun Değil Kraliçe’nin Yasını Tutmak

1952'de Kenya valisi, Mau Mau olarak bilinen sömürgecilik karşıtı hareketi bastırmak için olağanüstü hâl ilan etmiş ve İngilizler on binlerce Kenyalıyı gözaltı kamplarına toplayarak acımasız, sistematik işkencelere maruz bırakmışlardı. 1955'te Kıbrıs'ta ve 1963'te Aden-Yemen'de İngiliz valiler yine sömürgecilik karşıtı saldırılarla mücadele etmek için olağanüstü hâl ilan etmiş; yine sivillere işkence yapmışlardı.

"Peremen": Mihail Gorbaçov ve Sovyetler Birliği’nin Çöküşü

14 Eylül 2022 Çarşamba

Onur İşçi

"Peremen": Mihail Gorbaçov ve Sovyetler Birliği’nin Çöküşü

Gorbaçov, Vladimir Putin’e göre realpolitikten bihaber bir zavallı, Batılı liberallere göre Berlin Duvarı’nı yıkan ve Soğuk Savaş’ı bitiren bir kahraman; eski Doğu Blok’unda yaşayanlara göre Varşova Paktı’nı dağıtan özgürlükçü bir fedai; Rus milliyetçilerine göre memleketini Batı’ya satan bir hain; komünistlere göre Sovyet ütopyasının mezarını kazan bir alçak; bir vakitler beraber çalıştığı mesai arkadaşlarına göre mütereddit bir Hamlet yahut siyasi gücünü sorumsuzca savuran ve ülkesini bölen bir Kral Lear’dı.

12 Eylül 2022 Pazartesi

Aykan Sever

Şili: Düzen Sola Siyaset Dersi Verdi

Köklü bir toplumsal değişimi mi öngörüyorsunuz yoksa perspektifiniz olanı daha iyi idare etmekle mi sınırlı? Şu âna kadar Boric yönetimi ikinciyi tercih etti. İlki olsaydı örneğin, anayasa önerisinde yazılan başlıklar kapsamında referandumu beklemeksizin fiilî adımlar atmanın yolunu arayabilir, hükümet olmanın olanaklarını bu doğrultuda kullanabilirdi. Ama yapmadı.

9 Eylül 2022 Cuma

Mehmet Ratip

Mutlak İfade Özgürlüğü

Salman Rushdie de hayat memat meselesi olduğunu bildiği, her gün ölümle yüzleşme pahasına imtihan edildiği bu soruya, şükür ki, hep cüretkâr cevaplar verdi. Bir emsali de şu: Ayetullah Humeyni’nin 1989 yılında Rushdie hakkında ölüm fetvası çıkarması akabinde, Rushdie’yi bir nefret nesnesine dönüştürme amacı taşıyan, International Gorillay adlı, 1990 yapımı, Pakistan menşeli filmin Britanya’daki gösteriminin yasaklanmasına, bizzat Rushdie itiraz etmişti. Filmin sonunda, “Rushdie” adlı karakter kutsal kitaplardan çıkan yıldırımlarla çarpılıp yanarak ölüyordu.

7 Eylül 2022 Çarşamba

Gözde Yılmaz (Söyleşi)

“Egemenlik Değil, Ortaklık"

R. İhsan Eliaçık ile Söyleşi

İslâm'ın kültürel damarları tamamen kuruyor. İslâmcılar, özeleştiri sürecini yaşayamaz haldeler. Halbuki şu âna kadar, İslâmcıların çoktan cumhuriyet, laiklik, demokrasi ve insan hakları ile yüzleşmiş olmaları gerekiyordu. Hâlâ, ''bunlar gâvur icadıdır'' düzeyindeler, bir ilerleme olmuyor. İslâm'ın iktidar sürecinden koptukça, bunların yeniden tartışılabilir olacağını düşünüyorum. Bu tartışmalar elbette daha yararlı olacaktır.

5 Eylül 2022 Pazartesi

Serge Schmemann

Gorbaçov’un Ardından

Sovyet İmparatorluğu'nun dağılışına Moskova'dan ve ardından Berlin'den tanıklık etmiş biri olarak, Gorbaçov'dan başka bir değişim temsilcisinin, çökmek üzere olan bir sistemin barışçıl bir şekilde parçalanmasını sağlayabileceğini hayal etmekte zorlanıyorum. Sistemi içeriden değiştirmeye çalışmak için inançlı bir komünist gerekiyordu, ancak sistem yeniden canlandırılamayacak durumdaydı.

Kaplanın Sırtında ya da Abdülhamid’in Savunması

4 Eylül 2022 Pazar

Eray Yılmaz

Kaplanın Sırtında ya da Abdülhamid’in Savunması

Romanda başkahraman Abdülhamid, neredeyse romanın tek kişisine dönüşür, romanın tek konusu da Abdülhamid’in savunması gibidir. Devrik sultan dışında romanda yer alan karakterlerden Ali Fethi Okyar veya Atıf Hüseyin Bey sabık sultanın hatıralarını kaleme alan birer sekreter gibidir. Abdülhamid dışında ete kemiğe bürünen ikinci bir karakterden söz etmek güçtür. Devrinde mutlak bir hükümdarlık kuran Abdülhamid, romanda da bir tek adam rejimi kurmuş gibidir.

31 Ağustos 2022 Çarşamba

Barış Karakuş

Gölge Arketipi ve Ötekiler

Öteki, gölge ya da kötü ikiz örnekleri her ne kadar içerik açısından farklılıklar taşısa da özü, karşıtların birliği şeklinde ifade edilebilir. İnsan, Aydınlanma ve modernizmin iddia ettiği gibi bütünsel, yekpare ve akli bir varlık değildir. O bir çelişkidir ve davranışları çoğu zaman rasyonel anlamda açıklanamaz. Modern dönemde kurgulanan varlık tasarımlarına taban tabana zıt olan edebiyattaki bu yaklaşım, genel anlamıyla sanat ve estetiğin görece özgür, ayrıcalıklı ve zamanın ruhu dışında olmasıyla ilişkilidir.

29 Ağustos 2022 Pazartesi

Alper H. Yağcı

“Bu Ekonomiye Rağmen Hâlâ Nasıl..?”

AKP, Ekonomik Oy ve Seçmen Aklı Üzerine

Ülke ekonomisi ne yönde değişirse değişsin bu vatandaşların pek çoğunun bireysel ikballeri, parti örgütü ve belediyelerine maddi ilişkiler üzerinden de bağlanmış durumda. Aktif neferi olduğu partinin belediye tesisinde kârlı bir büfe işleten ve bireysel liyakate daha çok dayalı alternatif bir düzende durumunu iyileştirme ihtimali bulunmayan bir kişi, o partinin neferi kalmaya devam edecektir ve bu davranış maddi realiteyi anlayamamaktan değil, bencilce doğru anlamaktan ötürü gerçekleşir.

Doğa-Toplum Bağlamında Kapitalist Çöküşten Çıkış Nasıl Olabilir?

27 Ağustos 2022 Cumartesi

Emet Değirmenci

Doğa-Toplum Bağlamında Kapitalist Çöküşten Çıkış Nasıl Olabilir?

Fikret Başkaya ile Söyleşi

Kapitalizmde durmak da, yavaşlamak da mümkün değildir… Hiçbir kapitalist, bana bu kadar yeter, burada durayım demez, diyemez… Eğer öyle bir şeye tevessül ederse, rekabet yeteneği aşınır ve büyükler tarafından yutulur… Bu, kapitalistin iradesinin bir kıymet-i harbiyesi yok demektir… Büyümek veya yok olmak ikilemi söz konusu olduğuna göre… Bir kanser hücresi gibi büyüme, yayılma, genişleme kaçınılmazdır…

Çin’i Anlama Kılavuzu (II): “Çin Rüyası” Bağlamında Tayvan ve Güney Çin Denizi

25 Ağustos 2022 Perşembe

Cevdet Kadri Kırımlı

Çin’i Anlama Kılavuzu (II): “Çin Rüyası” Bağlamında Tayvan ve Güney Çin Denizi

ÇKP’nin algısına göre mevcut dünya düzeninin doğası gereği Çin’e düşman olduğunu söylemek yanlış olmaz. Çünkü tek meşru yönetim biçimi olarak demokrasiyi destekleyen bu sistem, Çin'in otoriter devlet yapısını aşağılayıp dünya sahnesindeki konumunu görmezden geliyor. Bu bakış açısına göre daha da kötüsü, mevcut statüko ABD'ye ve ortaklarına aşırı diplomatik, ekonomik ve ideolojik baskı imkânı sağlayarak Çin'i bunlar karşısında savunmasız bırakıyor.

22 Ağustos 2022 Pazartesi

John Patrick Leary

Yenilik Kültü

Somut olmayan, bireyci, ama kesinlikle beyaz yakalı bir özellik olarak yenilik, eşitsiz bir küresel ekonominin acımasız kaderini yaratıcı, vizyoner bir dehanın mantıksal ürünleri olarak yeniden şekillendiriyor. Bu yeni görünümde, yenilikçi hem peygamberin bir dokunuşunu hem de kendine güvenen adamın bir ipucunu koruyor.

18 Ağustos 2022 Perşembe

Zehra Çiğdem Özcan

Eza Olarak Ceza: Aysel Tuğluk

Adli Tıp Kurumu, yani tıp biliminin pratiği, Aysel Tuğluk’un somut ve birebir olarak cezalandırılmasına, yani devlet tarafından ruhsal ve fiziksel olarak acı çektirilmesine ortak oluyor. Bu husus da tarihsel olarak bilimin iktidara hizmet etmesinin çok ötesinde, somut devlet politikasının aracı olmasına, işleri yürütmenin yürüttüğü şekilde yürütmesine ve bu konuda ona tabi olmasına delalettir. Kısaca Türkiye’de bilim, devlet politikasının, somut olayda Kürt politikasının açık bir aracı olarak karşımıza çıkar.

Latin Amerika/Abya Yala Solları ile ilgili Bir Muhasebe Denemesine Giriş

16 Ağustos 2022 Salı

Aykan Sever

Latin Amerika/Abya Yala Solları ile ilgili Bir Muhasebe Denemesine Giriş

Abla Yala’daki devletlerin çoğu beş yüz yıl kadar önce Avrupalıların yerli halklara karşı işgal, yağma ve soykırım politikalarıyla bu topraklara yerleşmesi, sonra ise başta İspanya olmak üzere bölgedeki çeşitli sömürgeci ülkelere karşı savaşla orduların ve büyük toprak sahiplerinin merkezinde olduğu güç ilişkilerinin ürünü oldu. Zamanla sınıflar mücadelesini zorlamaları ve kapitalizmin gelişimiyle göreli “modern-demokratik” yapılara dönüştüler. Fakat en genelde bu toplumsal yapıyı şekillendiren kilisenin de dahil olduğu oligarşik iktidar ilişkileri hiçbir zaman değişmedi.

İfade Özgürlüğünü Savunmazsak Tiranlıkta Yaşarız

15 Ağustos 2022 Pazartesi

Margaret Atwood

İfade Özgürlüğünü Savunmazsak Tiranlıkta Yaşarız

Çoğulcu bir demokraside yaşamak etrafımızın bazıları hoşumuza gitmeyen şeyler söyleyen birçok ses tarafından çevrilmesidir. Onların konuşma hakkını -Salman Rushdie’nin çok kez yaptığı üzere- savunmaya hazır değilsek, bir tiranlıkta yaşamaya başlarız. Rushdie, bir ifade özgürlüğü kahramanı olmayı planlamasa da artık öyle.